Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Quyển 1: Đêm giác quan

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

Quyển 1

ĐÊM GIÁC QUAN

Giữa một đêm dày,

Nồng nàn yêu thương và âu lo

Ôi vận may diễm phúc!

Tôi đã ra đi không bị để ý,

Mái nhà tôi giờ thật yên hàn.

MINH GIẢI

1. Trong ca khúc đầu tiên này, linh hồn kể lại phương thế và cách thức đã theo để ra khỏi mình và khỏi mọi sự vật, không còn bị nghiêng chiều về đó. Nhờ thực sự xoá mình, linh hồn như đã chết đi đối với mọi sự cũng như đối với chính mình để đạt tới chỗ sống cuộc sống yêu thương thật ngọt ngào êm ái trong Thiên Chúa. Linh hồn bảo rằng việc ra khỏi chính mình cũng như mọi sự vật như thế là một đêm dày, ở đây có nghĩa là một cuộc chiêm niệm thanh luyện đã giúp linh hồn được ơn bỏ mình và bỏ mọi sự cách thụ động.

2. Linh hồn bảo rằng nó ra đi được như thế chính là nhờ sức mạnh và nhiệt tình mà lòng yêu mến Đức Tình quân đem lại cho nó trong cuộc chiêm niệm tăm tối nói trên. Linh hồn tán dương diễm phúc đã được khi tiến qua đêm ấy để đến với Thiên Chúa cách thành công mỹ mãn đến nỗi không một kẻ thù nào trong ba kẻ thù là thế gian, xác thịt và ma quỷ có thể ngăn cản. Chúng không ngăn cản được, vì đêm chiêm niệm thanh luyện nói trên đã khiến căn nhà nhục cảm của linh hồn ngủ yên và được diệt hẳn khỏi mọi mê thích và rung động trái ngược.

Linh hồn đã thốt lên:

Giữa một đêm dày.

- Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)

Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Lời mở đầu

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Ghi chú:

Trong các thủ bản Đêm Dày, các chương được viết liền nhau, không có tiểu đề ở đầu mỗi chương, cũng không đánh số các đoạn như thường thấy trong các ấn bản ngày nay; nhờ đó, ta dễ thấy tm tưởng tác giả dường như chảy một mạch không gián đoạn. Để tiện việc tra cứu, các ấn bản ngày nay đều có đánh số các đoạn và ghi tiểu đề mỗi chương trong ngoặc. Mỗi chương đều bắt đầu với một trang mới, khi đọc nên nối liền từ chương trước sang chương sau để dễ thấy dòng tư tưởng liên tục của tác giả.

- Người dịch.

*****

Đây là bản minh giải những ca khúc nói về cách xử sự linh hồn phải theo trên đường tâm linh để đạt tới sự hiệp nhất hoàn hảo với Thiên Chúa trong tình yêu, theo mức có thể đạt tới ở đời này. Đồng thời cũng bàn về những nét đặc trưng của linh hồn đã đạt tới sự hoàn thiện nói trên theo như được hàm chứa trong các ca khúc ấy.

LỜI MỞ ĐẦU

Trong quyển này, trước hết chúng tôi sẽ nêu ra tất cả các ca khúc cần phải minh giải. Sau đó sẽ minh giải từng ca khúc và sẽ nêu ra nguyên văn từng ca khúc ấy trước khi minh giải. Tiếp đến là minh giải từng câu và cũng sẽ nêu mỗi câu ấy ra khi bắt đầu minh giải.

Hai ca khúc đầu tiên trình bày những hiệu quả của hai cuộc thanh tẩy tâm linh nơi phần cảm giác cũng như phần tâm linh. Trong sáu ca khúc còn lại minh giải những hiệu quả kỳ diệu khác nhau của ơn khải thị tâm linh và ơn nên một trong tình yêu với Thiên Chúa.

NHỮNG CA KHÚC CỦA LINH HỒN.

Giữa một đêm dày,

Nồng nàn yêu thương và âu lo,

Ôi vận may diễm phúc !

Tôi đã ra đi không bị để ý,

Mái nhà tôi giờ thật yên hàn.

Trong tăm tối và an toàn

Cải trang, men theo cầu thang bí mật,

Ôi vận may diễm phúc !

Trong tăm tối và được che khuất,

Mái nhà tôi giờ thật yên hàn.

Trong đêm diễm phúc,

Trong bí mật, vì không ai thấy tôi,

Cả tôi cũng không nhìn gì cả,

Không một ánh sáng và kẻ dẫn đường nào khác

Ngoài chút sáng cháy trong tim.

Chút sáng ấy đã hướng dẫn tôi

Chắc chắn hơn ánh sáng giữa trưa,

Dẫn đến nơi có người đợi tôi

Người mà tôi biết rõ,

Đợi ở phía không ai lai vãng.

Ôi đêm ! Ngươi đã hướng dẫn ta !

Ôi đêm ! Đáng yêu hơn rạng đông !

Ôi đêm ! Ngươi đã phối hợp

Đức Tình quân với tình nương

Một tình nương đã được biến đổi nên Tình quân!

Trên lòng tôi đầy hoa,

Được giữ vẹn cho một mình Chàng, 

Chàng lưu lại đó, say ngủ,

Và tôi vuốt ve Chàng,

Và quạt mát cho Chàng bằng quạt bá hương.

Khi tôi đang vân vê tóc Chàng

Khí, từ lỗ châu mai

Bằng bàn tay trong suốt của nó

Đã làm tôi bị thương ở cổ

Và khiến mọi giác quan tôi bị treo lơ lửng.

Tôi ở yên và tự quên đi

Mặt nghiêng trên Tình quân

Tất cả ngưng lại, và tôi buông mình,

Buông bỏ cả sự chú ý của tôi

Giữa những cánh huệ, và quên.

Bắt đầu minh giải các ca khúc nói về phương thế và cách thức linh hồn phải theo trên đường tiến về hiệp nhất với Thiên Chúa trong tình yêu.

Trước khi minh giải các ca khúc, xin lưu ý rằng ở đây khi thốt lên những ca khúc này, linh hồn đã ở trong tình trạng hoàn thiện, nghĩa là tình trạng hiệp nhất trong tình yêu với Thiên Chúa, sau khi đã trải những thử thách cam go và kinh hoàng nhờ việc linh thao theo con đường hẹp dẫn tới cuộc sống đời đời mà Đấng Cứu Thế của chúng ta đã nói trong Tin Mừng (Mt 7,14); đây là con đường mà thông thường linh hồn phải đi qua để đạt tới sự hiệp nhất cao cả và diễm phúc với Thiên Chúa. Con đường ấy quá hẹp và, do đó, quá ít người đi qua - như chính Chúa đã phán - cho nên linh hồn cho rằng quả là vận may lớn khi được vượt qua đó để đạt tới sự hoàn thiện nói trên của tình yêu. Khi kể lại điều ấy trong ca khúc này, linh hồn đã gọi con đường hẹp ấy bằng cái tên rất thích hợp là đêm dày như chúng tôi sẽ minh giải trong những câu thơ của ca khúc này.

Vui mừng vì đã vượt qua con đường hẹp ấy và nhờ đó hưởng được biết bao ơn lành, linh hồn lên tiếng như sau:

- Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)

Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày (tiếp theo)

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM DÀY

II. ĐÊM TÂM LINH (tiếp theo)

Nơi chương này nổi lên hai điều đặc biệt an ủi: điều thứ nhất tiếp nối điều đã được đề cập tới trong Đường Lên Núi Cát Minh về chủ đề “Cách thức giải thích huyền giao”. Có thể nói một khi đã quen và nhất là được thôi thúc một cách thụ động bởi Đấng mà nó hoàn toàn phó mình cho quyền năng Ngài, linh hồn sẽ trốn được đến một nơi mà ma quỷ chẳng làm được gì: "Bởi lẽ, đang khi cảm nghiệm thấy mình đang bị quân thù quấy phá, thì kỳ lạ thay! Linh hồn không cố gắng gì cả mà lại được tiến sâu thêm vào bên trong mình, mà chẳng hề biết mình tiến bằng cách nào; linh hồn ý thức được rất rõ ràng mình đang được đặt vào một chô ân náu vững chắc, rất kín ẩn và rất xa quân thù. Và như thế, nó thấy sự an bình và niềm vui sướng mà ma quỷ muốn tước đoạt của nó lại càng được gia tăng.” (2Đêm 23,4).

Ghi nhận thứ hai là nỗi đau khổ linh hồn cảm thấy trong cuộc tiếp xúc thuần tâm linh với thần dữ phát sinh từ đặc tính tâm lý khác thường của cuộc tiếp xúc ấy. Đang khi Thiên Chúa trực tiếp hành động nơi linh hồn trong thời gian đêm dày như cày vỡ đất trên thửa ruộng linh hồn thì ma quỷ lén đem nỗi đớn đau kinh hoàng này chèn vào những luống cày ấy. Nỗi kinh khiếp đớn đau linh hồn cảm nghiệm ở đây tựa như một yếu tố của cuộc cải tạo về mặt tâm lý đang được thực hiện dọc theo đêm dày. Lúc ấy người ta mới hiểu rõ hơn rằng ngay cả trong những cám dỗ hay thử thách bất ngờ nhất và cũng kinh hãi nhất vẫn có cái gì tích cực. Như vậy thử thách hay cám dỗ chính ra là để thanh tẩy linh hồn, và do thần lành xếp đặt. “Thần lành muốn dùng đêm canh thức tâm linh ấy mà thanh tẩy linh hồn và chuẩn bị cho linh hồn đón mừng cuộc đại lễ và một hồng ân tâm linh nào đó Thiên Chúa sẽ trao ban, bởi vì Thiên Chúa bắt linh hồn phải chết dở chỉ là để tăng sức sống, và Ngài hạ nhục nó chỉ là để tôn dương nó, và hồng ân này sẽ được ban sau đó không lâu. ” (2Đêm 23,10).

Ở cuối Đêm Dày, vị thánh lại ám chỉ thật rõ đến “tình trạng ngây thơ vô tội trước kia của Ađam” (2Đêm 23; xem 3Lên 28). Và theo dòng lịch sử của tâm hồn, điều này ăn khớp với chỉ dẫn đã vạch ra trong Đường Lên Núi Cát Minh, theo thứ tự luận lý khi ta nghiên cứu về những điều tốt khác nhau.

Tất cả tóm lại trong ba từ: "Đau khổ" làm nên sự tinh tuyền và sự "tinh tuyền" lại là điều kiện cần thiết và là lời mời gọi của "hiệp nhất" trong tình yêu.

Đến lúc bắt đầu chú giải ca khúc thứ III và kể lại những đặc tính tuyệt vời của đêm tâm linh, vị thánh đột ngột dừng lại và chẳng giải thích ngay cả câu thơ đầu tiên mà ngài trưng dẫn ra.

Người ta đã dựng nên những giả thuyết khéo léo nhất để giải thích sự dở dang của tác phẩm căn bản thứ hai này của vị thánh. Tuy nhiên, một vài từ được thảo ra trong chương cuối này giúp người ta đoán ra được một bầu khí rất gần gũi với bầu khí của tác phẩm Ca Khúc Tâm Linh đến nỗi người ta có cảm tưởng nếu như chính vị thánh đã chú giải những đoạn cuối cùng của bài thơ Đêm Dày thì ngài sẽ chẳng còn gì đáng kể để nói trong Ca Khúc Tâm Linh.

Thật vậy, tình yêu đớn đau và khắc khoải đã chấm dứt. Chỉ còn phải nói về những huy hoàng của ơn hiệp nhất trong tình yêu khải hoàn, và cần phải có cả một quyển Ca Khúc Tâm Linh để hát lên điều ấy...

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)

Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày (tiếp theo)

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM DÀY

II. ĐÊM TÂM LINH (tiếp theo)

Tiếp đến là phần mô tả sự cải trang của linh hồn (2Đêm 21): áo dài trắng, áo chẽn xanh, áo khoác đỏ tượng trưng đức tin, đức cậy và đức mến. Đây là dịp để nhắc lại tổng hợp đã nêu ra trong quyển Đường Lên Núi Cát Minh và tính cách song đối giữa ba nhân đức hướng thần với ba quan năng của linh hồn (2Lên 6). Sau những mô tả gây choáng váng của những đặc tính diễm phúc, giờ đây là sự an toàn của một bình nguyên quen thuộc. Cái hay ở đây là, khi hoàn thiện hóa ba quan năng, ngài đã cho ba nhân đức chạm trán thẳng với ba kẻ thù của linh hồn là ma quỷ, thế gian và xác thịt (2Đêm 21). Ở đây, thánh nhân đã dùng màu sắc riêng của ngài để tô đậm bức tranh quen thuộc về ba nhân đức vốn là lương thực hằng ngày của mọi đời sống Kitô hữu.

Khảo luận được kết thúc (xét về những điểm liên quan tới các chương chủ yếu) bằng một nghiên cứu về vai trò của ma quỷ trong diễn tiến đêm dày. Đây là một trong những điểm đặc sắc nhất dưới ngòi bút của thánh nhân.

Thánh nhân thường ám chỉ đến vai trò của ma quỷ nhưng rất hiếm khi ngài nhắm làm cho người ta sợ hãi những biểu hiện lạ thường của nó. Hầu như ngài luôn luôn nhằm chỉ rõ ra hành động lén lút của nó song song với hành động của Thiên Chúa (như một tên trộm theo sát du khách từng bước để thừa cơ cướp giật của người ấy). Bất cứ ai cũng có thể thu nhặt mọi nét rải rác trong tác phẩm của vị tiến sĩ thần nhiệm về vấn đề ma quỷ, đem ghép vào chương này (2Đêm 23) và sẽ có một khảo luận phong phú về môn ma quỷ luận, trong đó những nguyên tắc phổ quát đều liên quan mật thiết - đây là chuyện hiếm có - với những điểm thật sâu sắc mà khoa tâm lý đã nghiên cứu được: thường ma quỷ nhất thiết phải đi qua những quan năng khả giác mới chạm được tới linh hồn; chúng chỉ có thể cản trở công việc thuần tâm linh của Thiên Chúa nơi linh hồn cách gián tiếp bởi vì chúng không thể trực tiếp chạm tới bản thể linh hồn; chúng chỉ được phép tấn công linh hồn bằng chính những vũ khí mà các thiên thần tốt lành và chính Thiên Chúa sử dụng; rất hiếm khi chúng gây ra sự sợ hãi thuần tâm linh cho linh hồn cách trực tiếp nhưng thường là qua hình ảnh; và chúng cũng có thể nguỵ tạo đủ thứ ơn sủng Thiên Chúa.

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)

Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày (tiếp theo)

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM DÀY

II. ĐÊM TÂM LINH (tiếp theo)

Ở đôi chỗ người ta gặp lại âm sắc của lời mở đầu trong tác phẩm Đường Lên Núi Cát Minh. Biết bao linh hồn bị lừa gạt và bị lầm lạc! Thánh nhân nán lại để nói cho họ về niềm hạnh phúc dành cho họ mà họ chẳng hề hay biết. Nếu nhìn cho kỹ thì qua một vài dấu chỉ biểu lộ, họ sẽ thấy thứ tình yêu tối tăm ấy đang nuôi dưỡng họ dầu nó đang làm họ phải đau khổ. Linh hồn ấy sẽ không bỏ qua điều gì mà nó nghĩ rằng có thể làm hài lòng Thiên Chúa. “Linh hồn sẽ cân đi nhắc lại cả ngàn lần để xem liệu nó có làm Thiên Chúa phẫn nộ không. Nó quan tâm lo lắng đến điều này hơn trước kia rất nhiều ” (2Đêm 16,14).

Những điều diễm phúc tiếp tục trải rộng tấm thảm của chúng với những nét lộng lẫy đông phương. Đêm dày là một cái thang bí mật qua đó tâm hồn cải trang trốn đi. Ba từ cái thang, bí mật và cải trang được dùng làm đề tài cho ba triển khai mới.

Bí mật, ơn chiêm niệm này quả là bí mật xét theo đủ thể cách. Linh hồn không thể chiếm lĩnh ơn ấy bằng nỗ lực riêng của mình (chính Chúa Thánh Thần ban phát và tuôn đổ ơn ấy vào linh hồn, 2Đêm 17,2) mà cũng không thể nói lên ơn ấy, bởi linh hồn “không tìm ra phương cách nào tương xứng để diễn tả một ơn thông hiểu cao siêu và một tình cảm tâm linh tế nhị đến thế” (2Đêm 17,3). Vả lại linh hồn cũng chẳng hề thấy muốn nói lên ơn ấy. Làm sao linh hồn có thể đạt đến chỗ diễn tả được “thứ ngôn ngữ Thiên Chúa ngỏ với linh hồn, thứ ngôn ngữ của hữu thể thuần tâm linh ngỏ với một hữu thể thuần tâm linh khác ”? (2Đêm 17,4). Sự chiêm niệm này bí mật tới nỗi linh hồn cảm thấy như “mình được đặt vào một chốn hiu quạnh mênh mông không khác nào một sa mạc bao la không biên giới” (2Đêm 17,6). Những đoạn văn như thế quả là sứ giả loan báo và dọn đường cho Ca Khúc Tâm Linh; ở phần cuối việc mô tả đêm dày, không thiếu những đoạn văn như thế.

Người ta cảm thấy không sao tóm tắt nổi bản tổng hợp tuyệt vời về mười bậc thang của tình yêu (2Đêm 19-20). Sức mạnh nơi tổng hợp này xem ra còn dữ dội hơn nếu người ta đọc tiểu phẩm của thánh Tôma Aquinô mà vị tiến sĩ thần nhiệm có ám chỉ tới. Thánh Gioan không phủ nhận người đã cung cấp cho ngài - sau thánh Bênađô - chủ đề của bài trình bày ngài thực hiện ở đây. Tuy nhiên, đây vẫn là một tác phẩm của riêng ngài, một tác phẩm hết sức tuyệt vời giúp linh hồn bay lên ngay từ cái vỗ cánh đầu tiên và không để linh hồn an nghỉ cho tới khi đã dẫn linh hồn đến hưởng kiến Thiên Chúa. Nơi bài tổng hợp của thánh Gioan Thánh Giá, mọi thứ đều được đồng hóa, mọi thứ đều sống động. Thánh nhân vẽ lên một bức tranh đáng ngây ngất đến nỗi người ta tưởng chừng đang thấy các màu sắc lung linh trên mặt lụa. Thật ngạc nhiên biết bao khi tìm được một bài trình bày mang tính học thuyết mà lại vừa là một bài thơ trữ tình trong đó một số đoạn có thể được dùng làm mẫu cho loại thơ này: “Ôi lạy Thiên Chúa, là Chúa của con. Có biết bao nhiêu người vẫn đến với Chúa để tìm nơi Chúa sự ủi an và vui thú cho bản thân họ, để được Chúa ban phúc ban ơn. Còn những kẻ muốn làm vui lòng Chúa, sẵn sàng gác bỏ tư lợi sang một bên và chịu thiệt để thực hiện một điều gì cho Chúa, thì quả là ít ỏi! ”(2Đêm 19,4).

Người ta vui mừng cảm động lắng nghe thánh nhân nói về cấp độ cuối cùng - (cấp độ của những linh hồn hoàn toàn tinh tuyền đã yêu mãnh liệt đến nỗi khi chết họ được đưa thẳng về hưởng kiến nhan Thiên Chúa) - với sự chắc chắn điềm đạm mà chỉ nhờ kinh nghiệm sống mới có được. Bởi lẽ đối với linh hồn đã đạt tới nơi ấy thì "tình yêu đã tự biểu lộ rất nhiều qua những hiệu quả vĩ đại mà nó thực hiện nơi linh hồn ” (2Đêm 20,6).

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)

Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày (tiếp theo)

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM DÀY

II. ĐÊM TÂM LINH (tiếp theo)

Giờ đây thánh nhân mới nêu lên khuôn mặt Maria Mađalêna tại bữa tiệc nhà ông Simon biệt phái, rồi sau đó tại mồ thánh, một hình ảnh có sức thuyết phục hơn mọi lập luận và minh chứng mãnh liệt hơn mọi duyên cớ trừu tượng khác (2 Đêm 13,6). Đây là một chủ đề vốn gây hứng khởi cho biết bao tác giả nhưng có lẽ chưa có ai đã viết được những trang đẹp đẽ hơn những trang đầy chất trữ tình này. Không nên lược tóm, phải đọc chính bản văn. Chỉ có một tâm hồn cũng nồng nàn như Mađalêna, cũng thấm nhuần rõ rệt thứ tình yêu của nàng mới có thể phân tích cái tâm lý tình yêu này với một cung giọng đầy sự thật như thế. Một linh hồn say mê đến mức ấy luôn tưởng rằng chẳng còn gì khác đáng bận tâm hơn và luôn tưởng rằng mọi người đều như thế cả (2Đêm 13,7). Trong một số trang có vẻ như nói trống, không nêu rõ là ai, cũng toát ra cái hương vị ấy của một lời tuyên xưng mà người ta không thể lầm được! ”Mang vết thương tình, linh hồn bồn chồn nôn nóng chạy tìm Thiên Chúa, khác nào sư tử mẹ hay gấu mẹ mất con đôn đáo chạy tìm ” (2Đêm 13,8).

Để đáp lại những ai ngạc nhiên trước những âm sắc đầy đam mê vang lên từ giữa những nỗi khốn quẫn của đêm dày, thánh nhân nhắc lại một lần nữa cái phong phú tích cực nơi những cuộc thanh tẩy triệt để nhất (2Đêm 13,8). Đây là trang tổng hợp tóm tắt trong một vài hàng những chỉ dẫn chính yếu của lộ trình đêm dày. Ở cuối lộ trình chính là cuộc biến đổi: "Từ đây linh hồn này đã nên một linh hồn của trời cao thuộc thiên giới và mang tính cách thần linh hơn là nhân loại ” (2Đêm 13,11).

Trên kia chúng tôi đã có cho thấy rằng toàn bộ Đêm Dày dựa trên sự tương phản giữa những cặp mâu thuẫn. Có thể người ta sẽ bảo rằng do nắm chắc những kinh nghiệm bản thân (kinh nghiệm chắc chắn về cái kết thúc tốt đẹp cộng với học thuyết có đủ chứng cớ của ngài), vị thánh rất thích nhấn mạnh đến các nghịch lý ấy. Đang khi linh hồn hết sức đau khổ vì thấy mình bị lạc lối, bị hư mất đời đời thì thánh nhân lại chứng tỏ cho thấy linh hồn đang bước đi trong an toàn như thế nào (2Đêm 15,1).

Chính đoạn thứ hai của bài thơ được ngài dùng để đưa ra nhận định này. Đó là cơ hội mới để ngài nhấn mạnh rằng đây không chỉ là vấn đề thanh tẩy tàn tích tội lỗi và để được coi là xứng đáng với ơn hiệp nhất. Trước khi được đêm dày thanh tẩy, linh hồn phải mang theo một tật nguyền căn bản về tâm lý, chi phối ngay cả những việc tốt lành và những hành vi đáng được công nghiệp. Phải trải qua những khô khan và khắc khoải linh hồn mới được thay đổi triệt để trong cách hiểu và yêu: cung cách nhân loại đầy tật nguyền nhường chỗ cho thể cách thần linh (tương xứng với đối tượng thần linh phải đạt tới) trong việc nhận biết và yêu mến Thiên Chúa. Theo ngôn ngữ thần học, rõ ràng ở đây thánh nhân muốn nói đến sự yếu nhược về tâm lý và luân lý của các nhân đức ngược hẳn với thể cách siêu phàm của các ơn Chúa Thánh Thần. Tuy vậy thánh nhân diễn tả điều ấy mà không dùng đến các thuật ngữ chuyên môn nhưng lại mặc cho tư tưởng ngài một lớp áo đầy hình ảnh, vừa tầm hiểu biết của tất cả mọi người, đồng thời vẫn không kém phần phong phú những ý nghĩa sâu xa. “Dù bạn cố gắng hết sức, bạn vẫn không thể hành động một cách hữu hiệu, hoàn hảo và chắn chắn như thể lúc này, khi Thiên Chúa cầm tay và dẫn dắt bạn đi trong tối tăm như đang dẫn dắt một kẻ mù lòa, qua đâu và đến đâu bạn không hề biết, mà dù chân mạnh mắt sáng thế nào đi nữa, bạn cũng chẳng bao giờ tìm được phương cách để tiến bước” (2Đêm 16,7). Như thế thật là diễm phúc khi đáng nhận được một sự khô khan phong phú đến thế!

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)

Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày (tiếp theo)

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM DÀY

II. ĐÊM TÂM LINH (tiếp theo)

Như thế mọi sự đều sáng tỏ. Chẳng hệ gì nếu đôi lúc linh hồn nghĩ rằng đã mất hết tất cả. Chẳng hệ gì nếu trong nhiều giai đoạn lâu dài, linh hồn cảm thấy mình như ngất đi giữa nhiều khổ não tới mức muốn khóc một chút cho vơi cũng không được (2Đêm 9,5). Sự an bình nó đang chờ đợi mới thâm sâu và tình yêu nó phải chiếm lĩnh mới thiết thân và thuần khiết biết dường nào! (x. 2Đêm 9,9).

Thế rồi như trong một giải thưởng an ủi, thánh nhân chỉ cho linh hồn thấy rằng từ này về sau nó sẽ hái được hoa trái từ những giọt lệ đổ ra và những điều diễm phúc của đêm dày phát sinh từ những điều khủng khiếp của đêm ấy (2Đêm 10,10).

Trung thành với học thuyết chắc nịch của ngài về điểm này, tiếp đó vị thánh liền nhấn mạnh tới tình yêu. Tình yêu này có hai đặc điểm nổi bật. Thứ nhất, nó đầy tính cách đam mê theo một ý nghĩa đặc biệt, không những là nồng nàn say đắm mà còn được lãnh nhận một cách thụ động nơi linh hồn. Phải chăng vị thánh chỉ chơi chữ hay ngài muốn diễn tả một thực tại sâu xa khi không ngần ngại đặt kề nhau hai từ passif (thụ động) và passion (đam mê)? Thứ hai là, từ thứ tình yêu đam mê này phát sinh một hiểu biết mới về Thiên Chúa: “Giữa những xung đột tối tăm ấy, linh hồn cảm thấy mình đang bị một thứ tình yêu thần linh đánh cho bị thương chí tử, đồng thời cảm thấy mình đang được nhận thức và được nếm trước về Thiên Chúa, mặc dù không phải là hiểu được một điều gì cụ thể... ” (2Đêm 11,1). Và một lần nữa, chính diều răn thứ nhất: yêu Thiên Chúa hơn hết mọi sự lại dược nêu ra và dược bình luận với những ngôn từ trìu mến: "Con sẽ duy trì sức mạnh con cho Chúa” (Đnl 6,5 và Tv 58/59,10; 2Đêm 11,3). Dường như dối với thánh nhân, rõ ràng chẳng còn con đường nào khác có thể giúp linh hồn đạt tới được sự hoàn thiện của Tình Yêu.

Tiếp theo là những phân tích làm chúng ta phải sửng sốt, những phân tích phơi bày những nỗi kinh hoàng của linh hồn, nỗi đói khát Thiên Chúa của linh hồn cũng như sức mạnh nội tâm nó cảm nhận dược “giữa những khổ não tối tăm mà đầy yêu thương ấy” (2Đêm 11,7). Diễm phúc thay những linh hồn đã được thanh tẩy và soi sáng như thế, bởi “Chúa Cứu Thế của chúng ta đã gọi những kẻ có lòng trong sạch là diễm phúc và là những kẻ ‘được yêu thương’ , bởi diễm phúc không phát xuất từ đâu khác hơn là tình yêu” (2Đêm 12,1). Những câu như thế dù đọc chỉ một lần người ta sẽ chẳng bao giờ quên được.

Thực sự vào lúc đầu, “không phải lúc nào linh hồn cũng cảm thấy sự bùng cháy và nỗi khắc khoải ấy của tình yêu ” (2Đêm 12,5). Khi thì trí năng cảm nhận được nhiều hơn, khi khác lòng muốn lại cảm nhận nhiều hơn. Nhiều trường hợp khác cả hai quan năng đều cùng hứng chịu. Cả giác quan cũng chịu đau khổ ghê gớm hơn so với nỗi khổ ở đêm giác quan (2Đêm 13,4). Nhưng không điều gì nơi tất cả những thứ ấy có thể khiến vị thánh rời khỏi đề tài ngài ưa thích. Ngài quay lại với đề tài tình yêu là để xác dịnh rằng vào lúc đầu, những nỗi khắc khoải của tình yêu không nhất thiết mặc lấy hình thức nóng bỏng của một sự thiêu đốt mà đúng là hình thức của một sự kính sợ phát sinh từ thứ tình yêu kính trọng đối với Thiên Chúa, điều được quý chuộng hơn hết trong đêm dày (2Đêm 13,5).

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)

Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày (tiếp theo)

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM DÀY

II. ĐÊM TÂM LINH (tiếp theo)

Tận thâm sâu, nỗi đớn đau mà các linh hồn diễm phúc đang bị tôi luyện trong ngọn lửa của đêm dày cảm nhận được ở đây giống như nỗi đớn đau ở luyện ngục (2Đêm 7). Nó khiến cho giọng văn của vị thánh đạt tới một xúc cảm kỳ lạ. Thật vậy, thứ khổ hình thâm sâu của linh hồn nói đây thật bất ngờ, linh hồn cảm thấy mình “có điều gì đó đáng bị Thiên Chúa ghê tởm và khai trừ một cách chính đáng cho đến đời đời” (2Đêm 7,7). Ngay cả tình yêu mà linh hồn thấy mình đang dành cho Thiên Chúa cũng thành duyên cớ khiến nó khổ đau thay vì được an ủi vỗ về. Thế mà so với trước, tình yêu của nó lúc này chân thực hơn bao giờ. Linh hồn nghĩ rằng nơi nó chẳng có gì và sẽ chẳng bao giờ có gì khiến nó đáng được Thiên Chúa yêu hoặc đáng được yêu Thiên Chúa mà chỉ thấy quá nhiều nguyên cớ "để đáng bị khai trừ bởi Đấng mà nó yêu mến và khao khát biết bao ” (2Đêm 7,7).

Cả đến cầu nguyện cũng không sao thực hiện được. Nói đúng hơn, cái nỗ lực nó thực hiện để đến với Thiên Chúa cằn cỗi như thế làm sao gọi là cầu nguyện được? (x. 2Đêm 8,1).

Sau khi mô tả lại các nỗi đau khổ xong thánh nhân liền đưa ra một vài giải thích. Người ta cảm thấy như có một thứ an toàn nào đó về mặt trí năng rất hữu ích khi gặp lại những lối diễn tả từng được sử dụng trong tác phẩm Đường Lên Núi Cát Minh để mô tả hoạt động thần linh cũng như gặp lại những so sánh đã dùng trong tác phẩm ấy, chẳng hạn hình ảnh tia sáng chiếu qua căn phòng tối tăm (2Đêm 8 ).

Trên tập san Nghiên cứu Cát Minh [Số 10 năm 1938 trang 254 -281], chúng tôi đã cố gắng cho thấy mọi nỗi đau đớn của đêm dày có thể có nghĩa là linh hồn đang quằn quại để luyện lọc một phương thức mới mẻ trong việc hiểu biết, yêu mến và nếm hưởng Thiên Chúa. Hành trình đêm dày đang tấn công thẳng vào để khử trừ tận gốc rễ cái bất toàn hai mặt, cả về tâm lý và luân lý, từng biến linh hồn thành một kẻ tập sự thật vụng về trên con đường tình yêu, hay cùng lắm cũng chỉ là một người đã tiến khá xa nhưng vẫn còn lem luốc đầy lầm lỗi. Từ đó hai ý tưởng khải thị (tâm lý) và thanh tẩy (luân lý) trở thành thường xuyên gắn bó với nhau. Tất cả những điều ấy thật hoàn toàn mới mẻ đối với linh hồn đến nỗi nó như bị choáng ngợp. "Linh hồn tưởng mình đã bị lạc mất chứ không còn ở trên đường lành”(2Đêm 16,8), những nẻo đường nó đang dấn bước càng lúc càng xa lạ với nó. Thế nhưng chính là do lửa đang tác động trên củi mới mang lại một thứ ánh sáng như thế. Chúng ta đã quen thuộc với lối so sánh đơn giản ấy thế nhưng những kết luận vị thánh rút ra từ đó cho thấy đó quả là một lối giải thích đích thực chứ không phải chỉ là một so sánh (2Đêm 10,2-9).

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)

Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày (tiếp theo)

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM DÀY

II. ĐÊM TÂM LINH (tiếp theo)

Dưới ánh sáng của xác quyết căn bản ấy, việc mô tả những kinh hoàng của đêm dày cũng như những đặc tính khủng khiếp của đêm ấy có một sắc thái an ủi. Người ta như cảm thấy được an toàn ngay giữa những bức tranh đang vẽ lại tấn kịch nội tâm tái tê nhất. Hãy nghĩ mà xem! Một linh hồn đã lãnh nhận nhiều từ Thiên Chúa và cũng đã dâng hiến cho Thiên Chúa thật nhiều, thế mà lại như thể đang bị nghiền nát tới tấp hoặc cùng một lúc đang bị xâu xé do những mâu thuẫn đớn đau nhất.

Tất cả những nét dùng để mô tả những nỗi kinh hoàng của đêm dày đều dựa trên sự đối lập giữa những cặp mâu thuẫn tuyệt đối nhất. Ánh sáng vô cùng tinh tuyền của Thiên Chúa ập xuống trên linh hồn đủ cho linh hồn thấy được sự bất xứng của nó và tỏ cho nó thấy nó chỉ là tối tăm (x. 2Đêm 5). Sức mạnh thần linh dần dần vây bọc lấy linh hồn và đè nặng lên sự yếu nhược của nó một cách kỳ lạ tới nỗi nó cảm thấy “như bị đè bẹp dưới trọng lượng của một gánh nặng mênh mông và tối tăm nào đó ” (2Đêm 5,6). Đến nỗi nó thấy nếu chết được còn đỡ hơn (x. 2Đêm 5,6). Tiếp đó sự chiêm niệm thần thánh ấy khi chạm trán với sự thô kệch nhân loại đang siết chặt linh hồn sẽ “phá vỡ bản thể tâm linh và nhận chìm bản thể này vào một sự tối tăm sâu thẳm tới nỗi linh hồn cảm thấy mình bị huỷ diệt và tan chảy ngay trước mặt mình và chứng kiến những khốn cùng của mình trong một cái chết tâm linh đầy kinh khiếp ” (2Đêm 6,1). Linh hồn cảm thấy bất xứng với Thiên Chúa, bị Thiên Chúa khai trừ và bị mọi người bỏ rơi, cả đến bạn hữu nó cũng bỏ rơi nó. Sau cùng, sự uy nghi và cao cả của Thiên Chúa như thể khiến cho mọi nỗi nghèo hèn và khốn cùng của linh hồn bị lôi ra giữa ánh sáng ban ngày (2Đêm 6).

Có thể nói rằng thánh Gioan Thánh Giá biết đây là điểm mấu chốt của học thuyết ngài nên vừa diễn tả xong về những đau khổ của linh hồn trên đường tìm kiếm Thiên Chúa của nó trong đêm dày, ngài nán thêm để lặp lại dưới một hình thức khác. Đây là “một nỗi khốn khổ kinh hoàng như thể bị treo lơ lửng trên không và hết thở nổi ”, và cuộc thụ nạn ghê gớm linh hồn đang gánh chịu khiến ta nghĩ đến “tác động của lửa trên rỉ sắt hay trên các tì vết của kim loại ” (2Đêm 6,5).

Những bản văn giàu màu sắc nhất của Cựu Ước được dùng để giúp cho hình ảnh cuộc cải tạo đau đớn ấy của hoạt động nội tâm nơi linh hồn trở nên sống động hơn. Êzêkiel, đặc biệt là Gióp và Giêrêmia được trưng dẫn ra để làm chứng cho nỗi kinh hoàng của đêm này. "Qua đó ta cần biết chạnh lòng thương cảm linh hồn được Thiên Chúa đặt vào thứ đêm đầy bão táp và kinh hoàng này” (2Đêm 7,3). Và nhiều lần tư tưởng này được chêm vào trong khi mô tả: “Vì thế, người ta phải lấy làm đau đớn và thương cảm cho nó ” (2Đêm 7).

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)

Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày (tiếp theo)

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM DÀY

II. ĐÊM TÂM LINH (tiếp theo)

Là nẻo độc nhất có thể dẫn linh hồn đến chỗ hiệp nhất với Thiên Chúa, đêm dày cốt yếu là một cuộc vượt qua, một cuộc khủng hoảng để tăng trưởng, hay đúng hơn một cuộc lột xác tất cả mọi quan năng bên trong. Giữa những khắc khoải của đêm dày, linh hồn ra khỏi “cách hiểu thấp kém của nó” và “lối yêu mến bạc nhược của nó ” (2Đêm 4,1), “lối cảm nghiệm Thiên Chúa còn nghèo nàn và thô thiển của nó” (2Đêm 4,1) . “Nhờ đêm tối và nhờ đã biến đổi được con người cũ như thế, mọi sức lực và xúc cảm của linh hồn giờ đây được canh tân ” (2Đêm 4,2).

Có lẽ tới đây chúng ta đang chạm đến tâm điểm học thuyết của thánh Gioan Thánh Giá. Trước ngài, chưa từng có ai đề cập một cách rõ ràng và mãnh liệt những điều mà ngài đang trao lại cho chúng ta ở đây. Tuy nhiên có một điều cốt yếu là không được xem đêm tâm linh như một giai đoạn thử thách mà ai quảng đại chấp nhận sẽ đáng được hưởng sự hiệp nhất trong tình yêu. Lối giải thích duy luân lý như thế tuy có đúng nhưng rất bất toàn.

Cũng cần tránh xa lối cắt nghĩa đêm tâm linh như một diễn biến thuần tuý thuộc lãnh vực trí năng, như thể đây là một cách thực hiện việc chiêm niệm mà chỉ những tâm hồn mạnh mẽ mới có thể thực hiện nổi! Thánh Gioan Thánh Giá rất xa lạ với những suy diễn kiểu đó và chắc hẳn ngài cũng chẳng bao giờ sống nổi trong một bầu khí như thế!

Đọc kỹ bản văn về đêm tâm linh, ta sẽ hiểu rằng không những hai cuộc thanh tẩy ấy — tâm lý và luân lý 一 đều cần thiết và thực hiện đồng thời với nhau mà chúng còn lồng vào nhau nữa. Cuộc thanh tẩy tâm lý được mô tả như là gốc rễ của cuộc thanh tẩy luân lý. Đều khiến linh hồn phải đau khổ - và do đó cho phép nó đáng được ơn hiệp nhất 一 chính là sự biến đổi trên bình diện tâm lý do đêm dày gây ra.

Ta có thể đoán ngay được lý do sâu xa của sự phong phú mà những khổ đau của đêm dày mang tới. Chắc hẳn mọi khổ đau mà người ta đón nhận với lòng quảng đại đều trở thành công trạng làm cho người ta được phong phú. Nhưng ở đây sự phong phú ấy lại đến từ chính nguồn mạch của đau khổ - dĩ nhiên lòng quảng đại vẫn có công trạng của nó. Bởi lẽ nguồn gốc những khốn khổ và kinh hoàng của đêm dày là một sự lật ngược, một sự cải tạo lại toàn thể hoạt động tâm lý, một sự lột xác vượt quá xa mọi khả năng bình thường và mang đến cho linh hồn những cách thức mới trong sự hiểu biết, mến yêu và nếm hưởng Thiên Chúa. Ngay trong nguyên nhân những khổ đau của đêm dày vẫn có một cái gì đó tích cực, mà chỉ thánh Gioan Thánh Giá mới lôi được ra ánh sáng công việc tích cực ấy và sự phong phú hóa nội tâm ấy.

Khi nói về công cuộc được thực hiện nơi linh hồn do “cái đêm dày đang che giấu những niềm hy vọng về ánh sáng ngày mới” (2Đêm 9), thánh nhân không những đã thực hiện được một khám phá văn chương diệu kỳ mà còn diễn tả được tư tưởng thâm sâu nhất của ngài về vấn đề này. Chỉ nguyên việc khám phá ra chân lý ấy để hỗ trợ đáng kể cho sự hiểu biết những con đường dẫn tới chỗ hiệp nhất với Thiên Chúa, đã đáng để cho người ta cống hiến cả một đời người.

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)

Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày (tiếp theo)

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM DÀY

II. ĐÊM TÂM LINH

Sau khi đêm giác quan đã kết thúc - song liệu có thực sự kết thúc không? - "Vẫn còn phải trải qua nhiều thời gian và năm tháng” (x. 2Đêm 1,1), đêm tâm linh mới bắt đầu. Đây là thời kỳ thanh thản, thỉnh thoảng cũng có những lúc đột nhiên đớn đau “như điềm báo trước và như sứ giả dọn đường cho đêm tâm linh sắp tới ” (2Đêm 1,1).

Đó là vì, tự sâu xa, dầu cam go tới đâu, đêm giác quan vẫn chưa hoàn tất dứt khoát được công việc. "Tì vết của con người cũ vẫn lưu lại trong tâm linh dù có thể là không tỏ tường dễ thấy ” (2Đêm 2,1). Vai trò đích thực của đêm giác quan không hẳn là tinh luyện phần cảm giác đến tận gốc rễ cho bằng chuẩn bị cho phần cảm giác được thanh tẩy triệt để, điều mà chỉ có đêm tâm linh mới thực hiện được. Đêm giác quan chỉ thuần túy đóng vai trò giúp chuẩn bị sẵn (2Đêm 3). Chỉ có một cuộc thanh tẩy đích thực là cuộc thanh tẩy tâm linh. Tuy nhiên cần phải có đêm giác quan đi trước rồi đến sự thanh thản tiếp theo, để toàn hữu thể có được khả năng chịu nổi cuộc chà xát giặt tẩy của đêm tâm linh.

Mặc dù có thể khiến môn đệ sờn lòng, vị thánh vẫn vén cho họ thấy những bất toàn đang còn kín ẩn nơi họ. Ngay giữa những ơn thông ban dịu ngọt dồi dào đến nỗi có thể gây nên những cơn xuất thần, những người đã tiến khá xa vẫn còn giữ nhiều sự bất toàn sâu xa bám rễ nơi con người họ, và vẫn không ngờ mình còn nhiều thiếu sót nhỏ nhặt nhất thời. Cả những bất toàn và thiếu sót đó đều không thể đi đôi với ơn hiệp nhất trong tình yêu hoàn hảo. Một số bất toàn phát xuất từ diễn tiến tâm lý thường xảy đến khi giao tiếp với Thiên Chúa. Diễn tiến tâm lý này chỉ loay hoay với kinh nghiệm nhân loại và do đó không thể đi đôi với Thiên Chúa mà nó muốn đạt đến. Có những bất toàn khác thuộc bình diện luân lý: một linh hồn chưa biết xoá mình đủ rất có thể rơi vào một sự kiêu ngạo khi thấy mình nhận được những ân sủng cao vời! Đây là bước chuyển tiếp đầy cam go của đời sống tâm linh, lúc ma quỷ quyết chơi xả láng một mất một còn (2Đêm 2,3) “tên gian ác ấy phục kích rất tinh vi ở bước chuyển tiếp từ giác quan tiến lên tâm linh” (Lửa 3,3). Người ta chỉ có thể đạt tới sự tinh tuyền mà ơn hiệp nhất với Thiên Chúa đòi hỏi nếu biết gỡ mình khỏi cả hai nhược điểm tâm lý và luân lý vừa nói.

Từ đó đương nhiên phải kết luận rằng: Chỉ có đêm tâm linh mới có thể giúp linh hồn tháo cởi được tất cả nỗi khốn cùng ấy và “giúp nó bước đi trong đức tin tinh tuyền là phương thế riêng biệt và thích đáng nhất giúp linh hồn được hiệp nhất với Thiên Chúa” (2Đêm 2,5). Bởi, “Chúa ơi, làm sao con người vốn được dựng nên trong thấp hèn có thể nâng mình lên với Chúa nếu như chính Chúa không đưa tay nâng nó lên, như đã từng đưa tay ra mà tạo dựng nên nó?” (Châm 39).

*****

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)

Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày (tiếp theo)

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM DÀY

I. ĐÊM GIÁC QUAN (tiếp theo)

Chúng ta không thể bỏ qua tầm quan trọng của trang cuối cùng bàn về đêm giác quan. Trang này trao lại cho chúng ta tư tưởng của thánh nhân về một trong những điểm cốt yếu của học thuyết ngài, và cũng là một trong những điểm bị tranh cãi nhiều nhất - nhưng chúng tôi cho rằng khó mà có được một cách trình bày thật khách quan thuyết phục được mọi người. Trong khi tìm cách xác định thời gian mà các linh hồn trải qua cơn thử thách này, thánh nhân đã công bố một nhận định đầy tính thần học, rằng trên bình diện kế hoạch của Thiên Chúa, thời gian này hoàn toàn tùy thuộc vào ý Ngài, còn trên bình diện con người, thời gian này tùy thuộc khởi điểm (còn nhiều hay ít bất toàn phải thanh tẩy) và đích điểm (cấp độ tình yêu cao thấp phải đạt tới). Những thử thách này sẽ gay go tới mức nào và sẽ kéo dài bao lâu? Thực tế mà nói, về phía con người, chính sự quảng đại hứng chịu thử thách sẽ định đoạt cho những thử thách ấy kéo dài bao lâu. Sau khi xét qua những dữ kiện đầu tiên ấy của vấn đề, thánh nhân xác nhận rằng chính lòng quảng đại này cũng sẽ định đoạt mức độ cho sự hiệp nhất mà linh hồn sẽ đạt được. Ở chương 9, thánh nhân cũng nói tương tự. Về phía chủ quan, nhân tố duy nhất định mức cho các ơn Thiên Chúa ban chính là thái độ của linh hồn khi đứng trước thập giá đã đón nhận cách yếu ớt hay mạnh mẽ.

Người ta có thể đặt hai bản văn trên hai cột song song để thấy sự trùng khít của chúng. Tư tưởng của vị tiến sĩ thần nhiệm không hề ngập ngừng chút nào ở điểm này (xin xem lại những gì chúng tôi đã nói trong bài dẫn nhập tổng quát [Bài này đã in ở đầu quyển 1: Những Bài Thơ, Châm Ngôn và Các Tiểu phẩm]). Nếu đọc một cách vô tư người ta buộc phải kết luận rằng, về phía con người, mỗi người đều tuỳ theo lòng quảng đại của mình mà nhận được nhiều hay ít ân sủng và được hiệp nhất tới mức nào, tuy nhiên trên bình diện ý Chúa, kết luận ấy không loại trừ lời giải thích tối hậu là chính Thiên Chúa muốn cho mỗi linh hồn được chừng mực nào tuỳ ý Ngài.

Có thể đôi khi thánh nhân để cho tư tưởng ngài lửng lơ không lời giải thích song không bao giờ ngài mâu thuẫn với quả quyết ấy. Thánh nhân đã im lặng không giải thích tại sao không phải mọi linh hồn đều được qua đêm tâm linh (chỉ một số nhỏ, không tới một nửa) chắc chắn là vì ngài không muốn làm ai nản lòng. Còn nếu ngài đã mô tả và ca mừng diễm phúc của những linh hồn can đảm chịu đựng tất cả để “đạt tới tình trạng diễm phúc cao vời là được hiệp nhất trong tình yêu” (1Đêm 14), thì chính là vì muốn khích lệ những linh hồn quảng đại.

Chúng ta chỉ cần chiếu rọi ánh sáng của những đoạn văn rất rõ nghĩa trong tác phẩm của thánh nhân lên những đoạn văn ít rõ nghĩa là có thể tránh được sự hiểu lầm tư tưởng thâm sâu của ngài.

Con số những linh hồn có thể vượt qua đêm giác quan và nhận biết được những dự báo về đêm tâm linh thật ít ỏi (đang khi phần lớn đều bước vào đêm giác quan). Điều đó càng khiến cho những ai được biết tới những nỗi khổ của đêm tâm linh phải ca mừng diễm phúc của mình, bởi lẽ những nỗi khổ ấy chỉ được trao cho những kẻ nào yêu mến.

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)

Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày (tiếp theo)

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM DÀY

I. ĐÊM GIÁC QUAN (tiếp theo)

Linh hồn nào trải qua những nỗi kinh hoàng của đêm dày thì không còn là một người mới bắt đầu nữa. Linh hồn ấy yêu thương bằng một tình yêu chân thực hơn tình yêu của những giờ phút cảm thấy sốt sắng trước kia. Từ nay nó trở thành một linh hồn chiêm niệm. Chính ơn chiêm niệm ấy đặt nền cho mọi ơn ích của đêm dày: sự khiêm nhường tâm linh, sự siêu thoát, một tình yêu trân trọng hơn, xa hẳn mọi sự bất toàn, nỗi khắc khoải muốn phụng sự Thiên Chúa và làm một cái gì đó cho Ngài. Rồi mọi lợi ích cứ chồng chất lên nhau. Có phải bạn nghĩ rằng khi không còn kiểm soát được gì nữa, thì mình còn gì là mình? Có phải bạn khắc khoải chỉ vì tưởng rằng đang thấy mình thụt lùi trên con đường tình mến? Thực ra, bạn đang được rèn luyện trong mọi nhân đức cùng một lúc. Tất cả mọi nết xấu mà có lẽ bạn chẳng biết làm sao chế ngự để chúng khỏi liên tục tái diễn, giờ đây đang bị khô héo tận gốc rễ.

“Ngoài những lợi ích trên, nhờ ơn chiêm niệm khô khan này linh hồn còn có được vô số lợi ích khác. Bởi lẽ giữa những khô khan gai góc này, nhiều khi vào những lúc bất ngờ nhất đối với linh hồn, Thiên Chúa lại thường thông ban cho linh hồn sự dịu ngọt tâm linh và một tình yêu rất tinh tuyền... ” (1Đêm 13,10).

Dù chỉ lược trích, chúng tôi vẫn không dám nghĩ rằng có thể nêu ra hết những chỗ ngài viết về điểm này. Có thể người ta sẽ bảo rằng vì muốn thuyết phục những linh hồn yếu lòng tin, hoảng sợ trước một quyền lực sự dữ mà họ không ngờ được nơi chính ho, thánh nhân đã chất vào đây đủ thứ lợi ích có thể có, như thể phóng đại. Tuy nhiên, thánh nhân bảo rằng ngài chỉ nói lên sự thật mà thôi. Tắt một lời: đêm dày mang lại cho linh hồn một tình yêu rất tinh tuyền và cùng với tình yêu ấy là một sự hiểu biết rất mới mẻ về Thiên Chúa. Mọi ơn lành đều tuôn chảy từ sự cưỡng chiếm ấy của Thiên Chúa. Ngài dùng mọi nỗi khốn cùng, kể cả những điều thê thảm nhất, để dẫn dắt linh hồn đến nơi mà nó không thể đến được một mình, dù đôi chân có khỏe và con mắt có sáng tới đâu chăng nữa!

Kết thúc phần mô tả đêm giác quan, thánh nhân lại nói đến đêm dưới một góc độ mới (1Đêm 14). Ngài vẫn chưa nói hết. Ngài sẽ nói hết, kể cả điều gay go nhất dành riêng cho những linh hồn đủ mạnh mẽ để bước vào đêm tâm linh. Đây là những cơn dông loan báo những nỗi kinh hoàng của đêm sâu thẳm nhất, đêm tâm linh, khi tâm linh bị dập vùi dưới bao cám dỗ đầy những ám ảnh tà dâm, hoài nghi và phạm thượng. Diễm phúc thay những linh hồn đáng được chịu đựng điều mà phần đông thiên hạ chẳng hề biết đến, bởi không đủ khả năng chịu nổi.

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)

Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày (tiếp theo)

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM DÀY

I. ĐÊM GIÁC QUAN (tiếp theo)

Để hiểu rõ tất cả những bản văn chủ chốt này của thánh Gioan Thánh Giá, cần ghi nhận tất cả những chỗ song song với Đường Lên Núi Cát Minh hoặc với Ngọn Lửa Tình Nồng. Những đoạn song song ấy khá nhiều. Nó tạo một ấn tượng đặc biệt về sự vững chắc nơi học thuyết của vị thánh và sự kiên định của ngài. Không dùng đến các mẫu phiếu hay các ghi chú, thế mà, khi bàn về cùng một đề tài trong những tác phẩm khác nhau, viết cách nhau nhiều năm — chúng tôi đặc biệt nghĩ đến Ngọn Lửa Tình Nồng tác phẩm viết sau cùng so với những quyển kia — thánh nhân vẫn không một chút ngập ngừng khi dùng lại những lối diễn tả đặc trưng của tư tưởng ngài, những từ ngữ chỉ thấy nơi ngài hoặc ít ra được ngài khoác cho một hương vị rất riêng của ngài — khác nào một diễn giả ngẫu hứng nắm vững một đề tài nào đó, khi diễn tả lại cùng một tâm trạng, sẽ luôn luôn tìm lại được thật hồn nhiên cái chuỗi hợp âm mà trước kia ông ta đã khám phá ra trong một phút trực nhận mà chỉ mình ông nắm được bí quyết.

Với những linh hồn đang rối bời vì bao đau khổ, ngài sẽ bảo: "Hãy cứ hứng chịu”. Công thức không quên được ấy mang dấu ấn của ngài. Tuy nhiên, nếu trong đêm kinh hoàng này mọi thứ đều đau đớn thì thánh nhân cũng sẽ soi sáng cái đau đớn ấy bằng một thứ ánh sáng cực kỳ diễm phúc — cho thấy chính cái đau đớn ấy giúp ta có khả năng nhận được tình yêu Thiên Chúa — đến nỗi linh hồn chỉ còn biết reo lên với ngài: "Ôi vận may diễm phúc!” (1Đêm 11).

Dường như có chút ngây ngô trong cái nhiệt tình rất trẻ trung của thánh Gioan Thánh Giá khi ngài ca hát những phúc lành của đêm dày. Có lúc thánh nhân đạt đến một giọng văn trữ tình đích thực, gắn liền với âm giọng thuyết phục sôi nổi vốn đã là một trong những nét duyên dáng hữu ích nhất của ngài trong việc linh hướng lúc sinh thời.

Quả thật rất quan trọng khi một linh hồn lìa bỏ được những mảnh tã lót của nhận định suy lý, đến nỗi “cả thiên đàng mừng rỡ vì điều đó” (1Đêm 12), mừng hơn cả khi tổ phụ Abraham cho Isaac thôi bú (St 21,8). Tất cả những gì vị thánh gọi là lợi lộc của Đêm thanh luyện cũng có phần là hệ quả của đêm ấy, nhưng còn hơn nữa, đó là khía cạnh tích cực và phong phú của một giai đoạn thử thách cam go. Sự thanh luyện phần khả giác khiến linh hồn được phong phú không hề có nghĩa là sau khi linh hồn chịu đau khổ rồi thì đáng được như thế. Đau khổ, khô khan chỉ là khía cạnh tiêu cực, là mặt sau của một thực tại phong phú đến nỗi linh hồn không thể chứa nổi, một luồng sáng diễm lệ đến nỗi chỉ nhìn qua là đủ khiến mắt đau nhức. Phải đọc chính bản văn để đoán ra được vị thánh vui mừng đến mức nào khi có thể nói với các linh hồn rằng họ phải lấy làm hạnh phúc biết bao khi được Thiên Chúa xét là đã xứng đáng chịu những nỗi đau khổ và âu lo của đêm dày. Thiên Chúa đã từng làm thế với các bạn hữu mà Ngài quí mến, chẳng hạn ông Môsê và ông Gióp. Riêng với trường hợp ông Gióp, ta có cảm tưởng vị thánh như đắc thắng khi mô tả nỗi cùng quẫn thể lý lẫn tinh thần của ông. Ngài mô tả như một tác giả hiện thực vùng Castilla thứ thiệt. "Chính trong tình huống ấy Thiên Chúa Tối Cao, Đấng nâng kẻ nghèo hèn từ nơi phẩn thổ, đã ngự xuống, ngỏ lời với ông mặt giáp mặt, bày tỏ cho ông những điều sâu xa cao cả trong sự khôn ngoan của Ngài, điều mà Ngài đã chẳng bao giờ thực hiện khi ông còn thịnh đạt” (1Đêm 12,3).

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)

Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày (tiếp theo)

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM DÀY

I. ĐÊM GIÁC QUAN (tiếp theo)

Những chỉ dẫn thực hành mà vị thánh khuyên bảo những linh hồn đang gặp tình trạng hoảng loạn tự nội tâm, thật hết sức quan trọng. Làm thế nào tìm ra đường đi của mình trong sự tối tăm như thế? Làm thế nào bước đi trong đêm dày? Các trang nói về vấn đề này (1Đêm 10) là những trang tuyệt vời nhất của thánh Gioan Thánh Giá. Những nét lớn trong tư tưởng của ngài từng được nêu ra trong quyển Đường Lên Núi Cát Minh giờ đây được phơi bày thật rõ. Phải đợi đến khi cả hai giai đoạn - chủ động và thụ động — của cuộc sống chiêm niệm được soi rõ hoàn toàn, mới có thể trình bày toàn diện và chung cuộc. Chưa bao giờ thánh nhân dùng những lời lẽ khích lệ và trấn an tế nhị và gây phấn khởi đến thế! Ước gì linh hồn đừng đánh mất niềm tin cậy nhưng hãy hy vọng hơn lúc nào hết. Nhất là đừng có chút nào âu lo; để rồi tự mình hành động cách vô ích. Thời điểm của những kỹ xảo nhân loại đáng thương đã qua rồi: bây giờ là lúc Thiên Chúa hành động. Chỉ việc để cho Thiên Chúa hành động trong sự mở rộng của tâm linh ngay cả khi và nhất là khi linh hồn cảm thấy khô khan (1Đêm 10). Đến cầu nguyện đâu có phải để giày vò hành hạ tâm linh của mình!

Những ai thấy mình rơi vào tình trạng khô khan như thế thì đừng âu lo nhưng hãy giữ mình an tịnh. "Điều duy nhất họ phải làm là để cho linh hồn được tự do, rảnh rỗi, thoát khỏi mọi ghi nhận và tư ưởng, không lo lắng về những gì họ sẽ tưởng nghĩ hay suy niệm, mà chỉ hài lòng và mãn nguyện hướng cái nhìn yêu thương và an bình lên Thiên Chúa, sống thanh thản không gắng sức, không khát khao nếm hưởng hay cảm nhận Ngài. ” (1Đêm 10,4).

Có lẽ giờ đây độc giả có thể hiểu rõ hơn về lợi ích bao la của thái độ mềm dẻo nội tâm mà chúng tôi đã mô tả trong lời dẫn vào quyển Đường Lên Núi Cát Minh khi so sánh thái độ ấy với kỹ thuật thư giãn. Ở đây còn hơn cả trong lãnh vực nghệ thuật, cần tránh mọi sự gồng mình, căng thẳng, bởi lẽ mọi thứ ở đây đều được trao tặng, ta chỉ việc nhận lấy mà thôi. Câu định nghĩa về chiêm niệm kết thúc chương 10 có kèm một câu nói chêm thật hàm súc: "Nếu người ta dành chỗ cho nó”. “Thật vậy, ơn chiêm niệm chẳng gì khác hơn là việc Thiên Chúa tuôn đổ chính Ngài một cách bí mật, an bình và đầy yêu thương mà nếu không bị cản trở thì ơn này sẽ đốt cháy linh hồn trong tình yêu thương”(1Đêm 10,5). Vị thánh hết sức cảm thương cho những linh hồn, vì khờ khạo hoặc vụng về, đã làm tê liệt ân sủng dành cho họ, chẳng chịu để cho ân sủng ấy xâm chiếm mọi sự nơi họ!

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)

Những đêm tối trong cuộc đời Thầy Marcel Văn:

https://player.radio-esperance.fr/mobile/mobile.php?radio=enseignement&media=audio&option=reecouter&cur=1747403638&date=1747403638&id=229777&fbclid=IwY2xjawKVH-hleHRuA2FlbQIxMABicmlkETE5V2hHV052MTV3SE5QMlBVAR4KUbMALemzcRFBUlTv7IS5aY1aLjKDKdFtMWmeWOYpJFzUIEDsh3pIyi0OVQ_aem_3EFXb7PN-QhB6AU7v5mpEQ

Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày (tiếp theo)

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM

DÀY

I. ĐÊM GIÁC QUAN (tiếp theo)

Dấu chỉ đầu tiên là linh hồn chẳng còn thấy thích thú hoặc nếm được hương vị gì nơi những việc thuộc về Thiên Chúa cũng như nơi bất cứ loài thụ tạo nào (1Đêm 9). Dấu chỉ thứ hai là linh hồn thấy khắc khoải nhớ nhung Thiên Chúa với nỗi lo âu phiền não vì chưa phụng sự Thiên Chúa hết mình (1Đêm 9). Dấu chỉ này cho thấy không thể giải thích dấu chỉ thứ nhất bằng tính đa sầu. Phải chăng sự thờ ơ cầu nguyện này là do tội lỗi của linh hồn? Thưa không, nỗi khắc khoải ấy là bằng chứng tích cực hơn hết về sự hoạt động của Thiên Chúa: Bởi lẽ cùng lúc ấy linh hồn lại cảm thấy “khát mong được ở yên tĩnh một mình, không còn khả năng tưởng nghĩ đến một sự vật cụ thể nào mà cũng chẳng màng nghĩ đến chuyện đó” (1Đêm 9). Sự tương phản không sao giải thích được về mặt nhân loại nhưng lại là điều vẫn thường xảy ra. Đó chính là điều sẽ giải thích cho dấu chỉ thứ ba là dấu chỉ cần có để chẩn đoán được chắc chắn rằng linh hồn đang ở trong Đêm thanh luyện: linh hồn không còn có thể nguyện gẫm suy lý như trước nữa.

Phải đọc từng chi tiết chương sách gây kinh ngạc này. Nó ăn khớp với tất cả những gì đã được nói trong quyển Đường Lên Núi Cát Minh về ba dấu chỉ đặc trưng khi linh hồn chuyển từ nguyện gẫm sang chiêm niệm. Đây là lãnh vực riêng của Thánh Gioan Thánh Giá, một mảnh đất dù sao cũng chưa được thăm dò cho tử tế, thế nhưng ngài di chuyển rất thoải mái. Một chỉ dẫn đơn sơ sẽ cho thấy thánh nhân sành sỏi biết bao về những gì ngài đề cập cũng như ngài nắm vững dường nào khi đưa ra giải pháp đúng đắn. Vào thời của ngài cũng như thời của chúng ta - mặc dù có lẽ ít hơn thời chúng ta — vẫn luôn có những vị linh hướng quá hấp tấp và khá thô thiển, hễ thoáng thấy nơi các linh hồn một vài biểu hiện bệnh lý là giao liền và giao hẳn cho thầy thuốc. Trong khi đó vị thánh phân biệt những tình trạng thuần túy bệnh hoạn không bao gồm một chút gì phong phú tích cực, khác với những tình trạng trong đó tác động của đêm dày có đi kèm với chứng đa sầu hay một tính khí nào khác (điều này vẫn thường xảy ra; x. Đêm 9). Trong trường hợp này, tính đa sầu làm cho tác động của đêm dày thêm mạnh, nó tác động vào linh hồn theo cùng một hướng với đêm dày. Và rồi! 一 Ôi! Thánh nhân đã táo bạo biết bao khi dõng dạc tuyên bố rằng kết cuộc thì đêm dày sẽ hiển thắng hết mọi sự, kể cả chứng đa sầu ấy (1Đêm 4). Chính đang khi đề cập đến những biểu hiện kỳ quái nhất của chứng đa sầu, vị thánh đã đưa ra lời quả quyết cuối cùng ấy. Hẳn biết bao linh hồn sẽ được ủi an nếu biết suy gẫm lời khẳng định ấy! Hẳn biết bao vị linh hướng sẽ đi tới chỗ thay đổi cách xử sự nếu họ được biết - như phận vụ thiết yếu của họ đòi họ phải biết — rằng trong những trường hợp vàng thau lẫn lộn như thế, ân sủng đi kèm với đêm dày vẫn luôn có thể hiển thắng!

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)

Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày (tiếp theo)

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM DÀY

I. ĐÊM GIÁC QUAN (tiếp theo)

Cho dầu vẫn có một số trường hợp đặc thù, nhưng đây không phải là chuyện chỉ dành riêng cho một số hiếm hoi nào đó trong những người mới bắt đầu. “Đêm giác quan là kinh nghiệm chung và xảy đến cho nhiều người ” (1Đêm 8,1). “Hầu như mọi người đều phải trải qua cuộc thanh tẩy này” (1Đêm 8,4). Đó là điều ngài ghi nhận ở cuối chương 8. Nhưng rồi vài trang sau đó, thánh nhân đã phải buồn sầu ghi nhận thêm: “Quá ít người chịu kiên tâm bền chí bước vào cửa hẹp và đường chật là đường dẫn tới sự sống, như lời Đấng Cứu Thế đã phán ” (1Đêm 11,4). Còn về con đường chật hẹp khủng khiếp hơn nhiều của đêm tâm linh thì “số người tiến vào đây thật hết sức hiếm hoi ” (1Đêm 11). Chắc chắn không phải lỗi nơi Thiên Chúa mà chính là vì các linh hồn ấy chưa được tôi luyện đủ để chịu nổi cách trị liệu này. Ở đây ta có thể nhắc đến rất nhiều đoạn văn khác vị thánh đã viết ra để công khai phàn nàn rằng chẳng có mấy người có được một tình yêu đủ phẩm chất cần thiết để chịu đựng nổi sự vồ vập của Thiên Chúa? Ngài cũng mạnh mẽ vạch cho thấy, xét theo bình diện nhân loại, chỉ vì thiếu quảng đại mà chẳng có mấy linh hồn đạt tới được sự hiệp nhất với Thiên Chúa! Ôi! Hẳn vị thánh phẫn uất biết bao khi thấy người ta đã coi một thực tế đau lòng như một nguyên lý đương nhiên để rồi tuyên bố rằng sự hèn nhát nơi biết bao linh hồn như thế là chuyện bình thường! Thánh nhân thích ca mừng niềm hạnh phúc đặc biệt và vận may diễm phúc của những người kiên tâm bền chí tới cùng và những người “đáng được Thiên Chúa đặt vào đêm tối tăm của tâm linh ” (iĐêm 10,3; 11,3).

Đêm thanh luyện này xuất hiện nơi ý thức của một linh hồn đang phải chịu đựng những cảnh tối tăm như thể đang phải bước thụt lùi: cảm thấy khô khan, chán ngán, không thể nguyện gẫm hoặc cầu nguyện như trước đó và đôi khi còn gặp phải những hình thức cám dỗ trước đó chưa từng thấy. Thực ra dưới cái vẻ mất mát ấy đang có một lợi ích bao la và quí giá hơn bất cứ điều gì chúng ta đã từng đạt được khi hoạt động bằng nỗ lực của con người. Phải có bàn tay Thiên Chúa chạm tới. Chỉ có bàn tay Thiên Chúa mới thực hiện được sự thay đổi ấy, khiến cho mọi ơn lành và sức mạnh của linh hồn đều chuyển từ bình diện giác quan sang bình diện tâm linh. Nhờ đó ta mới tự biết được chính mình và nỗi khốn cùng của mình, sự hiểu biết mà nỗ lực cần cù của chúng ta chẳng bao giờ có thể mua sắm được. Cũng nhờ đó ta mới có thể hiểu biết về Thiên Chúa và sẽ thôi không còn quá coi trọng một số tương giao thân tình không mấy giá trị...

Tuy nhiên vị thánh không ngây ngô tí nào về nỗi khốn cùng của con người. Ngài biết rằng thông thường những sự khô khan nói trên có thể phát xuất “từ tội lỗi hay bất toàn, hoặc do hèn nhát và nguội lạnh hay do khí chất xấu hoặc một sự khó chịu thể lý nào đó” (1Đêm 9,1). Vì thế, với kinh nghiệm thực hành, vị thánh muốn đưa ra ba dấu chỉ tiêu biểu mà khi chúng đồng loạt xuất hiện là biết ngay rằng đó là diễn biến của đêm dày chứ không phải là những thử thách do tội lỗi hay một sự khốn cùng thể lý nào đó gây ra.

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)

Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày (tiếp theo)

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM DÀY

I. ĐÊM GIÁC QUAN

Tác giả khởi sự bằng một bản trình bày dài về những bất toàn mà những người mới bắt đầu rất thường vấp phải. Không hẳn là mọi người mới bắt đầu đều rơi vào tất cả những bất toàn ngài mô tả nhưng chẳng mấy ai không vấp vào điểm nọ hoặc điểm kia. Chỉ cần đọc sơ những trang ấy đủ thấy ngay rằng đây là nói về những người mới bắt đầu thực sự hay những tập sinh đã tốt lành vẫn còn các bất toàn rõ ràng, cũng như những linh hồn còn nặng mùi nhân loại trong việc tìm kiếm Thiên Chúa.

Tuy nhiên trước khi phác họa bảy bức tranh nhỏ với những kích cỡ không đồng đều, những bức tranh gay gắt mô tả cả những sự thật phũ phàng, thánh nhân đã không ngần ngại để lộ một trong những khuynh hướng cốt yếu của tâm hồn ngài. Người ta quả có lý khi ghi nhận rằng không gì để lộ những tâm tình sâu xa của một tác giả cho bằng khi tác giả ấy dùng kiểu nói trổng để khỏi tự kể về chính mình. Cha Gioan Thánh Giá thẳng thắn mô tả bảy mối tội đầu của những người mới bắt đầu chính là nhằm giúp họ “khi đã hiểu được tình trạng yếu nhược hiện thời của mình, sẽ can đảm và khát khao được Thiên Chúa đưa vào đêm đen, để qua đó, linh hồn được mạnh mẽ và vững vàng trong các nhân đức và được chuẩn bị sẵn để hưởng những niềm hoan lạc khôn tả của tình yêu Thiên Chúa ” (1Đêm 1). Qua những cách diễn đạt ấy, làm sao chúng ta không nhận thấy tấm lòng dịu dàng chan chứa của một người chỉ phê bình khi tin rằng có thể giúp kẻ khác trở thành tốt hơn? Cách dạy bảo của ngài thật tuyệt vời! Ngài chỉ phơi bày những vết thương kín đáo của các linh hồn để khích lệ họ và làm họ khao khát được Thiên Chúa đưa vào cái đêm thanh luyện ấy! Khi những nỗi khốn cùng thầm kín của bạn bị phơi bày hẳn bạn lúng túng, vì các ảo tưởng của bạn bị sụp đổ. Thế nhưng, chính sự phơi bày ra như vậy lại là nguồn mạch nuôi dưỡng, thúc đẩy bạn theo đuổi một tham vọng siêu nhiên. Thật vậy, nếu chưa biết được nỗi khốn cùng sâu xa của mình, không chắc bạn đã dám ao ước cái đêm thanh luyện ấy. Đó chính là đích điểm tác giả mở đường cho bạn đến, khi ngài phơi bày ra những bất toàn, ít ra một số điểm, nơi những người mà cơ bản vẫn còn là những đứa trẻ rất bất toàn trên con đường Tình Yêu.

Bảy mối tội đầu được dùng làm đề tài phân tích. Người ta thường nêu lên ở đây cả sự quan sát sâu sắc, sự hiểu biết phong phú lẫn tài năng diễn tả của thánh nhân. Và tự dưng người ta liên tưởng tới những bức chân dung của La Bruyère. Cả những cái nhoẻn cười cũng không bị bỏ sót! Tuy nhiên, cung giọng của thánh nhân khác xa cung giọng của nhà luân lý người Pháp ấy. Thánh Gioan Thánh Giá thuộc vào số những tâm hồn không thể ở lại lâu trong bầu khí sự dữ. Bẩm tính tự nhiên khiến ngài phải trồi ngay lên mặt nước, hướng về ánh sáng.

Phần trình bày tội kiêu ngạo có kèm theo hai trang tuyệt vời bàn về đức khiêm nhường mà ai đọc đến cũng xúc động; độc giả cứ như thấy đang đập vào mắt một bức tranh mô tả một trong những khía cạnh đẹp nhất của tâm hồn vị thánh và nỗi khát mong nồng nàn của ngài muốn dẫn đưa họ tới đó. Tác giả tỏ ra rất thoải mái trong việc diễn tả sôi nổi này khi lối văn trữ tình rất độc đáo của ngài đột nhiên nhường chỗ cho lối văn châm biếm, đến nỗi có vẻ như ngài đã để vuột mất đề tài đang bàn là những bất toàn của những người mới bắt đầu. Khi nói về những người khiêm nhường đích thực, thánh nhân đã tìm ra những lối diễn tả nồng nhiệt, tô vẽ bằng những gam màu thật nóng chỉ có trong hộp màu của riêng ngài: "Với lòng yêu mến, họ khao khát làm được thật nhiều cho Thiên Chúa, cho nên tất cả những gì đã làm được, dường như đối với họ đều chẳng là gì cả. Nỗi thao thức của tình yêu luôn thôi thúc, xâm chiếm và cuốn hút họ đến nỗi họ chẳng bao giờ để ý xem những người khác có làm gì hay không” (1Đêm 2,6). Với họ, tất cả những gì họ đã làm cho Thiên Chúa quả thật là nhỏ nhoi: "Những linh hồn khiêm nhường ấy hiến cả tâm huyết cho bất cứ ai phụng sự Thiên Chúa ” (1Đêm 2,8). Kết luận cho chương bàn về Tội kiêu ngạo này, là lời mời gọi bước vào cái Đêm mà Thiên Chúa sẽ đưa vào đó “những ai Ngài muốn thanh tẩy để luyện sạch họ khỏi mọi bất toàn ấy và giúp họ tiến bước ” (1Đêm 2,8).

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)

Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: 

DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM DÀY

Cùng một bài thơ được dùng làm khung cho cả tác phẩm Đường Lên Núi Cát Minh và Đêm Dày. Sự kiện ấy chưa hẳn là một chứng lý, nhưng cũng đủ gợi cho thấy có sự thống nhất giữa hai tác phẩm ấy. Cùng một bài thơ hướng ta tới một thực tại thống nhất, được xem xét dưới hai khía cạnh khác nhau. Cùng một biểu tượng “đêm” được dùng để diễn tả một trạng thái tâm linh phức tạp mà nếu chỉ một tác phẩm sẽ không sao trình bày hết được sự phong phú bên trong.

Sau Đường Lên Núi Cát Minh đến Đêm Dày, cùng một bài thơ Đêm duy nhất được thánh Gioan Thánh Giá minh giải hai lần như dạo một bản đàn trên hai bộ phím khác nhau. Có nhiều luận cứ tuyệt vời cho thấy không được xem xét hai tác phẩm ấy tách rời như hai thực tại khác nhau nhưng phải nối kết thành một trong sự thống nhất sống động của một linh hồn đang trên đường tiến về hiệp nhất với Thiên Chúa. Trong lời dẫn nhập vào Đường Lên Núi Cát Minh chúng tôi đã có nói tới điều ấy: Cùng một thực tại đã được cuốn Đường Lên Núi Cát Minh bàn đến dưới góc độ một sáng kiến nhân loại, lo activo (khía cạnh chủ động), giờ đây được cuốn Đêm Dày bàn đến dưới góc độ một công cuộc của Thiên Chúa mà linh hồn chỉ biết nhận chịu, tức lo passivo (khía cạnh thụ động). Một bên là những sáng kiến của tình yêu, những sự chấp thuận cũng như những câu trả lời của một linh hồn đang kiếm tìm Thiên Chúa; còn bên kia là những sáng kiến đáng ngỡ ngàng hơn của tình yêu Thiên Chúa với những hoạt động vinh thắng và sức mạnh biến đổi của Ngài. về mặt luận lý, chắc hẳn đó là hai điều phân biệt hẳn, nhưng trong thực tế lại không thể phân ly. Nếu xem Đường Lên Núi Cát Minh và Đêm Dày là hai thực tại khác biệt và kế tiếp nhau, ta sẽ không thể nào hiểu được chúng.

Đêm Dày gồm hai quyển: Quyển một bàn về Đêm Giác Quan, quyển hai bàn về Đêm Tâm Linh.

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)

Đường Lên Núi Cát Minh - Quyển 3 - Chương 45: Các nhà giảng thuyết (tiếp theo)

 

ĐƯỜNG LÊN NÚI CÁT MINH

QUYỂN 3

CHƯƠNG 45

CÁC NHÀ GIẢNG THUYẾT (tiếp theo)

4 - Theo cách chung có thể xét định ở đời này, ta thường thấy nhà giảng thuyết càng có nếp sống tốt lành càng sinh nhiều hoa trái, dầu cho lời văn của ngài có bình dị, lối diễn đạt có đơn sơ và học thuyết có tầm thường mấy đi nữa cũng vậy bởi chính thần khí sống động nơi ngài sẽ phát sinh lửa nóng cho người nghe. Còn nếu chẳng có nếp sống tốt lành thì nhà giảng thuyết sẽ chẳng mang lại nhiều lợi ích dù cho kiểu nói hoặc học thuyết có cao siêu mấy cũng vậy. Những câu văn hoa mỹ cũng như các cử điệu, học thuyết cao xa, lời lẽ chọn lọc khi được thần khí tốt lành đi kèm vẫn tạo ra được cảm xúc và mang lại hiệu quả hơn, thế nhưng nếu thiếu vắng thần khí ấy thì dù cho bài giảng đem lại hương vị và thích thú cho giác quan và trí hiểu, nó sẽ lay động lòng người rất ít hoặc không được gì cả. Dù tai có nghe trình bày hay ho đủ thứ kỳ công, ý chí của người nghe thường vẫn cứ yếu nhược, nhát đảm như trước. Lời giảng mơn trớn lỗ tai khác nào một khúc nhạc du dương hay tiếng chuông vang rền nhưng cái thần khí vẫn không thoát khỏi những đường mòn cũ kỹ thì tiếng nói suông làm sao có được quyền lực để phục sinh kẻ chết khỏi nấm mồ!

10 - Dù tôi có vểnh tai nghe một bản nhạc du dương cũng có nghĩa lý gì nếu nó không thúc giục tôi hoạt động hơn. Người ta nói đến đủ thứ kỳ công nhưng chúng sẽ bị quên ngay vì không nhen được lửa cho lòng muốn. Một bài giảng kiểu ấy sẽ rất ít hiệu quả. Hơn nữa, cái thích thú nó tạo được cho các giác quan còn ngăn cản không cho người ta đạt tới tâm linh. Người nghe chỉ vui thích với hình thức và những cái phụ thuộc của lời giảng. Người ta ca tụng người giảng thuyết về chuyện này chuyện nọ và dừng lại ở những thứ ấy chứ không nhờ bài giảng ấy mà cải thiện được cuộc sống.

Thánh Phaolô đã giúp giáo dân Côrintô rõ điều ấy khi ngài nói: "Anh em thân mến, khi đến với anh em, tôi đã không rao giảng Chúa Kitô bằng một học thuyết siêu vời hay bằng sự khôn ngoan; lời lẽ và lời rao giảng của tôi chẳng hề có được sự hùng biện của sự khôn ngoan nhân loại nhưng chỉ nhằm biểu lộ thần khí và chân lý" (1Cr 2,1-4).

11 - Ở đây Thánh Tông đồ, cũng như tôi, không kết án lối văn hoa mỹ, thuật hùng biện hoặc ngôn từ hay ho bởi quả thực những thứ này rất quan trọng đối với nhà giảng thuyết cũng như đối với mọi lãnh vực khác, bởi lẽ lời hay ý đẹp nâng cao và phục hưng ngay cả những chuyện đã rơi vào đồi bại và hư hỏng, khác nào một câu văn dở làm hư hại và tiêu tan những chuyện tốt lành...

(Cuốn Đường Lên Núi Cát Minh đột ngột ngưng lại ở câu này trong tất cả các thủ bản. Người ta tự hỏi không rõ Thánh nhân có kết thúc được tác phẩm này hay không...)

Nguyên tác: Subida al Monte Carmelo của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.