Tận mục ngôi nhà triệu đô ở Bắc Ninh

Cập nhật 05/11/2011 06:16:00 AM (GMT+7)

Không ít những tay buôn chuyên săn tìm nhà cổ đến gạ gẫm, trong đó có cảngười nước ngoài đến tham quan nghiên cứu tìm hiểu và ngã giá triệu đô, đề nghị mua lại toàn bộ khung ngôi nhà để mang về trưng bày.

Nỗi lòng của chủ nhân ngôi nhà cổ

Đến làng Mẫn Xá, Văn Môn, Yên Phong, Bắc Ninh hỏi về ông Nguyễn Văn Trang aicũng biết. Họ biết đến ông bởi ông là một lão nông chân đất đã thẳng thừng khướctừ cả triệu USD để giữ lại cho con cháu và thế hệ về sau một ngôi nhà cổ mà theoông đây là ngôi nhà cổ nhất xứ Kinh Bắc và được tổ tiên dòng họ Nguyễn Văn làmtừ thời vua Minh Mạng.

Đi qua một đoạn đường ngoằn nghèo chỉ rộng khoảng 1m, mặt đường phủ rêu xanhtrên nền gạch màu đỏ, hai bên là những dãy nhà san sát, chúng tôi cũng tìm đếnđược nhà ông Nguyễn Văn Trang.

Ông Trang năm nay đã bước qua tuổi 71, tự nhận mình già trước tuổi nhưng đổi lạiông vẫn còn khỏe và trí nhớ rất minh mẫn. Với chất giọng khàn khàn ông từ từ kểcho chúng tôi nghe về gốc tích căn nhà và xen vào đó là nỗi lòng của một lãonông quyết giữ bằng được của hồi môn mà tổ tiên để lại.

Toàn cảnh ngôi nhà cổ của ông Trang

Theo gia phả dòng họ Nguyễn Văn ở Mẫn Xá thì cụ tổ ông Trang là Nguyễn VănCẩn, sinh năm 1753, đến đất này lập nghiệp và được coi là một bậc “phú gia địchquốc” (ý nói có tài sản sánh ngang quốc gia) tại đất Kinh Bắc xưa. Trong gia phảchép lại, ngôi nhà cổ này được dựng vào năm 1774, năm đó cụ Cẩn mới ở tuổi 21.Với nghề bốc thuốc và dạy học, dù mới 21 tuổi nhưng cụ đã có khối tài sản khổnglồ và cụ cũng vài lần phát chẩn cho dân nghèo. Ông Trang hiện là trưởng họNguyễn Văn và là cháu đời thứ 7 của cụ Cẩn, đang sống và gìn giữ ngôi nhà cổ.

Theo ông Trang hiện tại ngôi nhà vẫn giữ được rất nhiều nét độc đáo mà hiếmngôi nhà nào có được: Ngôi nhà được làm theo lối kiến trúc cổ nhất mà ông từngbiết đó là “xà cọc con tròng kẻ truyền”, với nhiều hình chạm trổ tinh xảo vànhững nét hoa văn quý hiếm.

Cả ngôi nhà được khớp lại bởi 8 vì, mỗi vì 5 cột, tổng cộng có 40 cột hoàntoàn bằng gỗ lim, cột lớn nhất có đường kính khoảng 35cm. Ngôi nhà được chia làm7 gian, với diện tích khoảng 110m2, trong đó 3 gian giữa để bàn thờ tổ tiên vànơi tiếp khách…còn lại 4 gian chia cho hai bên để làm phòng ngủ. Gian buồng đượcthông với 3 gian giữa của ngôi nhà bằng của nách được thiết kế rất đẹp theo hìnhtò vò.

Phần trên của ngôi nhà được đục đẽo rất cầu kỳ, con Chòng (nơi để gác hoành)được những bàn tay khéo léo của người thợ ngày trước tạo thành hình đầu rồng,phượng… hướng ra phía trước, bên dưới là một lớp hoa văn được đục đẽo theo hìnhhoa lá núi rừng…

Hai núm tròn trên cánh cửa ra vào buồng ngủ được hiểu theo câu 3 vuông 7 tròn

Điều đặc biệt ở ngôi nhà cổ này là cái Dạ Tàn (tức là mái phía trước) đượcthiết kế rất thấp vì vậy khi bước vào nhà ai cũng phải cúi người, nếu không để ýrất dễ đụng đầu, đó được ngầm hiểu là động tác chào gia chủ. Bên trên cửa vàogian buồng có hai núm gỗ được khắc hình tròn, còn cửa chính của ngôi nhà là hìnhvuông.

Đem sự khác biệt này hỏi vị chủ nhân của ngôi nhà chúng tôi nhận được câu trảlời: “Cái đó được cha ông ta ngày trước lý giải theo câu “3 vuông 7 tròn” tức lànàng dâu khi về nhà chồng phải tuân theo gia pháp, phong tục cách sống và nếpsinh hoạt nhà chồng, đồng thời phải sống sao cho tròn với bổn phận làm con, cáicửa đó là nơi đi lại thường xuyên của con dâu nên các cụ mình để đó như thầmnhắc nhở”.

Đến nay ngôi nhà đã trải qua 237 năm và đã có 7 đời người sinh sống trongngôi nhà này mà những chiếc cột lim vẫn một màu đen bóng và chắc nịch như tháchđố thời gian. Mặc cho vị chủ nhân đã vài lần tu sửa nhưng ngôi nhà vẫn giữ đượcnét cổ kính, những chi tiết hoa văn dường như vẫn còn nguyên vẹn.

Ông Nguyễn Văn Trang đang giới thiệu tỷ mỉ về ngôi nhà của mình

Nhìn ngôi nhà của mình rồi ngước mắt về phía ngôi nhà cao tầng, Ông Trangchạnh lòng: Hai vợ chồng tôi năm nay cũng đã ngoài 70, dù cuộc sống còn nhiềukhó khăn nhưng vẫn muốn giữ lại ngôi nhà của tổ tiên cho con cháu sau này và ônglo khi ông về với tiên tổ không biết hậu thế có dủ kiên nhẫn để tiếp bước.

Xuýt xoa một chút rồi ông nói tiếp, Mẫn Xá là ngôi làng còn giữ được nhiềunét đặc trưng một một làng cổ, từ đường làng, ngõ xóm, đến vật liệu để xây nhàtất cả hiện lên một phong cách cổ kính mà ít nơi còn có. Nhưng những nét cổ kínhđó đang dần mất đi, với nghề đúc nhôm truyền thống đã làm cuộc sống của ngườidân nơi đây ngày một khấm khá, môi trường thay đổi, không khí nồng nặc mùi phôinhôm. Kinh tế đang phát triển ảnh hưởng đến bộ mặt của ngôi làng.

Bên cạnh những ngôi nhà cổ được lợp bằng ngói vẩy san sát nhau thì xen vàođó, vài ngôi nhà cao tầng “trễm trệ” lẻ loi vô tình phá đi không gian hoài cổđộc đáo mà nó vốn có.

"Tiền không làm cho tôi mờ mắt"

Biết ông đang sở hữu ngôi nhà cổ rất có giá trị (cả về văn hóa lẫn vật chất)nên không ít những tay buôn chuyên săn tìm nhà cổ đến gạ gẫm. Để có được cái gậtđầu của ông họ sẵn sàng trả giá rất cao. Không chỉ có người trong nước mà ôngcòn được đón các đoàn từ nước ngoài đến tham quan nghiên cứu tìm hiểu.

Năm 2000, giáo sư Yamada Yukimasa - giảng viên Trường đại học Tokyo và giáosư Trần Thị Quế Hà - giảng viên Trường ĐH Showa Nhật Bản đến Việt Nam, kết hợpvới Bộ Văn hoá - Thông tin làm cuộc khảo cứu về nhà ở dân gian truyền thống. Saunhiều ngày rong ruổi tại Bắc Ninh, đoàn chuyên gia đã tìm được ngôi nhà của ôngNguyễn Văn Trang và họ khẳng định ngôi nhà độc đáo và được xây dựng vào thời vuaMinh Mạng.

Tấm bia đá màu xanh với rất nhiều chữ Hán, Nôm

Nghiên cứu kỹ ngôi nhà cũng như gia phả dòng họ Nguyễn Văn, họ đề nghị mualại toàn bộ khung ngôi nhà để mang về trưng bày với giá gần 1 triệu USD. Ngoàira họ còn ngỏ ý sẽ dựng cho ông ngôi nhà y hệt như vậy trên nền đất cũ, mà chỉlấy cái khung nhà cổ mang đi. Ông Trang đưa ra quyết định là không bán. Quyếtđịnh kiên quyết của ông khiến họ hàng ông còn phải họp nhiều lần nữa nhưng vớisự dứt khoát của ông Trang, ngôi nhà vẫn không được bán.

Vào năm 2002, ông lại đón đoàn chuyên gia của Malaysia đến thăm, nghiên cứu,sau khi hỏi mua biết ông không bán dù có trả rất nhiều tiền, họ quay sang xinmẫu ngôi nhà của ông. Mọi người trong đoàn tiến hành đo đạc và lấy hình ảnhnhững chi tiết hoa văn quý của ngôi nhà. Sau đó họ mua gỗ về và thuê thợ dướilàng Đồng Kỵ làm y nguyên như vậy. Khi làm xong để chắc chắn họ đã dựng thử ngôinhà lên và mời ông Trang xuống kiểm tra xem còn chỗ nào thiếu và chưa giốngkhông. Xong xuôi đâu đó họ thuê ôtô chở về Hải Phòng và mang về nước.

Năm 2005, đoàn Nhật Bản lại quay trở lại nhà ông và lần này họ mang theo mộtcái máy nhỏ, khi đến họ đặt máy lên nóc nhà và thử cái gì đó, khi hỏi ngườiphiên dịch thì ông mới được biết là họ đo sức chịu động đất của ngôi nhà vàkhẳng định rất tốt.

Ngôi nhà được thiết kế với nhiều hoa văn tinh tế

Theo ông Trang thì những năm trước người của nhà nước cũng đôi lần đến đặtvấn đề mua lại ngôi nhà của ông để đem về dựng ở Hà Nội, đi kèm với đó là lờihứa sẽ dựng một ngôi nhà y hệt như vậy cho ông, cũng bằng gỗ lim và những chitiết hoa văn như vậy. Nhưng ông lại cho rằng "đây là cái nhà mà tổ tiên của mìnhđể lại, đã qua bao nhiêu đời dù khó khăn thì ông cha cũng không bán cớ sao naymình lại bán", nghĩ vậy nên ông không nhận lời và lấy cớ đây là ngôi nhà củadòng họ, ông chỉ là người được trao quyền trông nom chứ không có quyền bán để từchối khéo.

Dưới cái bàn thờ tổ tiên nhà ông vẫn còn lưu giữ được hai phiến đá, một phiếnđá xanh, một phiến đá trắng. Trên đó viết rất nhiều chữ Hán, Nôm mà chính ôngcũng không hiểu mà theo những chuyên gia về tìm hiểu thì phiến đá đó được viếtvào tháng 8 mùa thu năm Minh Mạng.

Dù đã cố gắng tìm nhưng những đoàn chuyên gia đều không tìm ra chữ khắc trênkhung nhà. Nên tuổi của ngôi nhà vẫn đang là vấn đề gây tranh cãi, có người nóingôi nhà này được làm vào thời Lý dựa trên những nét hoa văn trên khung nhànhưng cũng có ý kiến cho rằng, được làm từ thời vua Minh Mạng dựa theo gia phảvà những gì còn ghi lại trên hai phiến đá.

Còn theo ông Trang, ông cũng không biết chính xác ngôi nhà làm từ khi nào màchỉ biết nó được dựng vào năm 1774 mà trước đó cụ Nguyễn Văn Cẩn cũng mua lạinhà của người khác.

Nhưng theo ông Trang thì dù sao đi chăng nữa thì dây vẫn là ngôi nhà quý đốivới ông và dòng họ Nguyễn Văn ở Mẫn Xá nên dù có ai trả ông bao nhiêu tiền cũngkhông bán và ông không bị đồng tiền làm mờ mắt.

(Theo Bưu điện Việt Nam)

Nguồn: http://www.vietnamnet.vn/vn/kinh-te/46979/tan-muc-ngoi-nha-trieu-do-o-bac-ninh.html