Sau khi đọc bài "Kinh dịch là của người Việt" đăng trên Bee.net.vn, dịch giả Nguyễn Trung Thuần, nguyên là nghiên cứu viên ở Hội đồng biên soạn Từ điển bách khoa Việt Nam (nay là Viện Từ điển học và Bách khoa thư thuộc Viện KHXH) đã gửi cho tòa soạn bản dịch mới nhất của bà liên quan đến vấn đề này. Đây là một bài đã được in trên "Thế giới những điều chưa biết" (phần lịch sử, khảo cổ), Nhà xuất bản Giang Tô, Trung Quốc, năm 2008. Đọc bài này ta sẽ thấy chính các học giả Trung Quốc hiện giờ cũng chưa dám khẳng định "Kinh dịch" là của đất nước họ. Xin giới thiệu để bạn đọc tham khảo.
Trong cổ thư Trung Quốc có nói “Bào Hy họa quái, Thần Nông tác giá, Hoàng Đế dư phục”. Có nghĩa là: Họ Phục Hy (tức Bào Hy) đã sáng tạo ra Bát quái, họ Thần Nông dạy mọi người trồng trọt, Hoàng Đế phát minh ra dư phục (tức thuyền xe và quần áo – ND). Còn có thuyết nói họ Phục Hy dạy cho mọi người cách nấu nướng thức ăn. Trồng trọt, thuyền xe, quần áo..., tất cả những cái đó đều liên quan đến cuộc sống thường ngày của con người, cho nên xưa nay người ta luôn tỏ ra hết sức sùng kính những người như họ Phục Hy... trong truyền thuyết. Vậy thì, Bát quái là cái gì, nó có công dụng gì, vì sao cổ nhân lại xếp nó vào hàng đầu của các loại phát minh sáng tạo?
.jpg)
Bát quái
Bát quái vốn có 8 loại đồ hình, được cấu thành từ 2 phù hiệu cơ bản âm dương gọi là hào dương và hào âm. Hai phù hiệu này dùng các hình thức khác nhau chồng liền 3 tầng, để cấu thành 8 loại đồ hình ☰ (Càn), ☷(Khôn), ☳ (Chấn), ☴ (Tốn), ☵ (Khảm), ☲ (Li), ☶ (Cấn), ☱ (Đoài), gọi là Bát quái.
Chúng đại diện cho 8 loại hiện tượng của tự nhiên là trời, đất, sấm, gió, nước, lửa, núi, đầm. Bát quái lại chồng tiếp lên thành từng cặp một, có thể tạo thành 64 quẻ. Quái tượng của 64 quẻ có các thuyết từ khác nhau, gọi là lời quẻ. Lời quẻ cộng thêm những lời văn có liên quan khác chính là nội dung cơ bản nhất của “Chu dịch” (hoặc gọi là “Kinh dịch”) trong “Tứ thư ngũ kinh”.
Bát quái được cấu thành từ các hào dương và hào âm cơ bản nhất, có thể đại diện cho trời và đất. Nếu suy diễn thêm nữa, thì lại có thể đại diện cho trong ngoài, nam nữ, cha mẹ, vua và hoàng hậu, cương nhu, lưng bụng, phủ tạng, cơ quan sinh dục của nam và nữ, cùng rất nhiều sự vật đối ứng với nhau khác không chỉ có liên quan đến các hiện tượng tự nhiên, mà còn liên quan đến cả các hiện tượng xã hội nữa. Kiến thức trong đó xem qua có vẻ đơn giản, nhưng kì thực lại hết sức sâu sắc. Trước một bộ “Kinh dịch” lấy lời quẻ làm nội dung cơ bản, có những người giải thích từ phương diện này, có những người phân tích thêm từ phương diện kia, có những người lại phát triển thêm từ một phương diện khác, để viết nên nhiều tác phẩm các dạng, viết thành mười mấy vạn lời, mấy chục vạn lời, thậm chí tới hàng triệu lời muôn màu nghìn sắc, thậm chí còn quái dị, khiến cho độc giả không hiểu nổi, có những chỗ còn đọc không ra, chẳng khác nào một cuốn sách trời.
Qua đây, người ta liền nảy sinh nghi vấn rằng chẳng lẽ một thứ phức tạp như vậy mà lại do một nhân vật trong truyền thuyết là Phục Hy sáng tạo ra?
Có người cho rằng, hình thức ban đầu là 8 loại đồ hình của Bát quái, rất có thể là các đồ hình văn tự thời thượng cổ, nó được diễn biến từ cách ghi chép kết thừng của người xưa. Vì thế Bát quái còn được gọi là Bát sách, “sách” nghĩa là “thừng sách” (dây thừng), tạo thành văn tự thì có thể ghi lại những sự vật đã gặp phải.
Như ☰ (Càn) biểu thị trời, trời là che phủ khắp bên trên liền một dải, cho nên là 3 hào dương hoàn chỉnh; ☷(Khôn) biểu thị đất, đất bị các con sông chia cắt thành từng mảnh, cho nên là 3 hào âm đứt đoạn; ☵ (Khảm) biểu thị nước, tượng trưng cho sông chảy dưới lòng đất từ những khoảng đứt đoạn, chữ “thủy (水)” trong văn tự tượng hình cổ đại đã được diễn tiến từ đó.
Văn tự đồ họa là hình thức ở thời kì xa xưa nhất của văn tự Trung Quốc.. vì thế mà sáng tạo ra Bát quái chính là đã sáng tạo ra văn tự sớm nhất của Trung Quốc, mới đầu nó chỉ có 8 loại đồ hình, nhưng lại rất quan trọng, cho nên đã được xếp vào hàng đầu của các loại sáng chế phát minh thời thượng cổ.
Có những người không đồng ý với giải thuyết trên, họ cho rằng Bát quái có khả năng là do người triều Thương dùng giáp cốt để chiêm bốc, đã suy diễn từ các đường vân nứt do bị cháy trên mai rùa mà thành, đó là sáng tạo vào đời nhà Thương, chứ không phải là do Phục Hy sáng tạo ra vào thời thượng cổ theo truyền thuyết.
.jpg)
Trong lòng bàn tay có bát quái thập nhị cung, còn gọi là chưởng bát quái
Còn “Kinh dịch” thì rất có thể là tác phẩm của thời nhà Chu, rất khó hiểu, cho nên Khổng Tử thời Xuân Thu đọc “Dịch”, vi biên tam tuyệt, tức ban đầu đến cả Khổng Tử đọc cũng không hiểu, đọc đi đọc lại, khiến cho dây da trâu buộc thẻ tre bị đứt tới 3 lần. Cuối cùng khi đã đọc hiểu rồi, Khổng Tử đã chỉnh sửa thêm, và như thế, “Kinh dịch” liền trở thành kinh điển của Nho gia. Vì thế mà nói Khổng Tử đã có công sáng tạo lại “Kinh dịch”.
Cũng có những người cho rằng, Bát quái và “Kinh dịch” đại diện cho quá trình diễn tiến nhận thức của người Trung Quốc cổ đại đối với các hiện tượng tự nhiên, hiện tượng xã hội.. Đầu tiên có các hào dương và hào âm với phù hiệu đơn giản nhất, có thể nhờ vào đó để thuyết minh cho cái căn bản của mọi vấn đề trong trời đất. Sau đó phát triển thành 8 quẻ (Bát quái) có thể đại diện được cho 8 loại hiện tượng của thế giới tự nhiên. Rồi lại phát triển tiếp tám tám sáu mươi tư quẻ, có thể thuyết minh cho nhiều hiện tượng tự nhiên và hiện tượng xã hội hơn. Cuối cùng mới có “Kinh dịch” với các lời quẻ là chính, cấu thành một tác phẩm triết học có thể đại diện cho vũ trụ quan, nhân sinh quan... của người Trung Quốc cổ đại. Mỗi một giai đoạn phát triển đều không thể chỉ là sự sáng tạo phát minh của một người nào đó, mà là một quá trình diễn tiến có sự kế thừa và phát triển trước sau, liên tục không ngừng. Nói họ Phục Hy sáng tạo ra Bát quái kì thực là đã quá đơn giản hóa vấn đề này rồi.
Giải thuyết cuối cùng trong số 3 giải thuyết trên tuy khá hợp lí, nhưng nó đã phủ định giải thuyết “Bào Hy họa quái” đã được lưu truyền từ mấy ngàn năm nay ở Trung Quốc, nên lại rất khó lòng được mọi người tiếp nhận.
Rút cục Bát quái là do ai sáng tạo? Khi còn chưa tìm ra được lời giải đáp tốt hơn, thì vẫn đành phải dựa theo lời trong sách xưa mà qui công về cho họ Phục Hy theo truyền thuyết thôi.
Nguyễn Trung Thuần Dịch
***
CHUYỆN NGUỒN GỐC KINH DỊCH NGƯỜI VIỆT NAM NÊN ĐỐI XỬ CÔNG BẰNG VỚI TỔ TIÊN
Người Trung Hoa đã có 2000 năm để nói Kinh Dịch là của họ,có hơn vài ngàn tác giả với hơn mấy ngàn đầu sách luôn luôn khẳng định điều này khiến nó đã thành một sự thật hiển nhiên khó ai cãi lại được.Nhưng ngày nay đã có những chứng cứ cho chúng ta thấy rằng nguồn gốc Kinh Dịch không thể tìm thấy ở Trung Hoa,mà Việt Nam mới chính là nơi khai sinh Kinh Dịch,mặc dầu những người bày tỏ quan điểm này chỉ đếm được trên đầu ngón tay,quả là “mãnh hổ nan địch quần hồ”nhưng chân lý không phải là dựa vào số đông.
Một người làm khoa học chân chính chỉ nên đưa ý kiến phản bác sau khi đã đọc kỹ quan điểm đối lập ,cân nhắc chính xác những bằng chứng họ đề ra xem chỗ nào mình đống ý ,chỗ nào không đồng ý,rồi chính mình phải trưng cho được những chứng cứ ngược lại để làm sáng tỏ vấn đề,không nên nói chung chung,nói theo cảm tính.Cho rằng Kinh Dịch là của Trung Quốc hay là của Việt nam là quyền của mỗi người,nhưng muốn bảo vệ niềm tin này phải dựa vào chứng lý.
Người Trung Hoa nói về nguồn gốc Kinh Dịch dựa trên những chứng lý nào?
1-Trước hết họ cho Phục Hy nhìn những đồ hình trên con long mã vẽ nên bát quái. Đây là sự bịa đặt chỉ hợp với những người mê tín, ưa sự huyền hoặc,thế mà cũng được vô số người tin như thật.Nhưng Phục Hy không phải là thủy tổ chính thống của người Hoa hạ,Phục Hy là tổ của một tộc trong đại chủng Bách Việt phía nam Trung Quốc, người Hoa mượn làm tổ của mình ,Tư Mã Thiên không đồng ý nên đặt Hoàng Đế ở đầu Sử Ký,vậy nếu Phục Hy có làm ra Bát quái cũng không thể nói là của Trung nguyên.Thừa nhận Phục Hy chế ra Kinh Dịch là người Hoa đã nhận Kinh Dịch là của dân Bách Việt,vậy sao cứ nói mãi Kinh Dịch của Trung Hoa và gọi đó là niềm tin chính thống.
Hoàng Tông Viêm (1616-1686) người ở cuối đời nhà Minh, đầu đời nhà Thanh đã cực lực phủ nhận vai trò của Phục Hy trong Kinh Dịch,sao người Việt Nam vẫn cứ tin!
2.Sau Phục Hy người Hoa cho là Văn Vương khi bị Trụ Vương cầm tù ở Dữu Lý đã nâng cấp 8 quẻ thành 64 quẻ và viết quái từ ,hào từ Kinh Dịch.
Người bịa ra thuyết này là Tư Mã Thiên, sử gia hàng đầu và uy tín của Trung Quốc.
Chính vì Tư Mã Thiên có uy tín nên lời nói của ông rất có trọng lượng và người ta đã theo đó mà tin không cần kiểm chứng.
Từ Văn Vương đến Tư Mã Thiên cách nhau hơn nghìn năm,trung gian có Khổng Tử cách mỗi ông chừng 500 năm.Khổng Tử rất tôn sùng Văn Vương từng ca tụng nhà Chu : “Ngô tùng Chu” (ta theo nhà Chu),thế mà Khổng Tử chưa bao giờ nói Văn Vương soạn Kinh Dịch,làm sao Tư Mã Thiên lấy chứng cứ đâu mà nói Văn Vương diễn Dịch nếu không bịa đặt. Ở đầu quyển Sử Ký,lương tri Tư Mã Thiên còn ray rứt nên ngần ngại chỉ đưa ra giả thuyết “có lẽ Văn Vương diễn Dịch”,nhưng gần cuối sách thì lại xác định hẵn là Văn Vương diễn Dịch,và nhiều người hùa theo đó mà tin.(Xin xem Khổng Tử học Dịch hay học Diệc-Anviettoancau.net,Kinh Diệc Văn lang-Dunglac.net).
Từ Tư Mã Thiên về trước trong sách vở thời tiên Tần chưa ai tìm thấy một lời ghi nào nói Văn Vương soạn Dịch,thuyết này chỉ có sau Văn Vương một nghìn năm làm sao tin được.
Kinh Thi là sách đại tụng Văn Vương, kể rất nhiều công tích của Văn Vương nhưng không hề đá động đến kinh Dịch,các con Văn Vương như Võ Vương,Chu Công dùng bói toán để cúng lễ Văn Vương nhưng chưa bao giờ nói Văn Vương bói Dịch chứ đừng nói đến chuyện Văn Vương soạn Dịch.
Bản thân Văn Vương là nhà chính trị,nhà quân sự không phải là nhà triết học,VănVương là người Hoa Bắc,nhưng Kinh Dịch có nhiều phương ngữ Hoa Nam không thể kết luận Văn Vương soạn Kinh Dịch.
Chính nhóm Ngô Bá Côn đã xác định điều này: “từ thời cận đại đến nay,cách nhìn nhận này đã bị các học giả phủ nhận”(Dịch học,nxb Văn Hóa –Thông Tin,HN 2003,tr.99)
Sách Tả Truyện dẫn nhiều câu chuyện bói Dịch nhưng không hề nói Văn Vương soạn Dịch.
Các nhà Dịch học Trung Quốc đầu thế kỷ XX đã có người muốn dứt bỏ Văn Vương khỏi vương quốc Kinh Dịch,nhưng có một số người nhiễu sự ưa chuyện huyễn hoặc cứ cố níu kéo Văn Vương,nhất là một số Dịch giả người Việt,cứ khư khư ôm chân Văn Vương chẳng rời một bước,tặng không cho ông cái ngai ngất ngưỡng không công mà hưởng.
3.Sau khi loại bỏ Phục Hy và Văn Vương,một số nhà Dịch học Trung Quốc lại cho rằng Kinh Dịch có nguồn gốc từ các nhà Vu Hịch là các quan coi việc bói toán (Cố Hiệt Cương,Lý Kính Trì),Kinh Dịch có các từ phán đoán giống các từ bói toán:cát,hung,hối lận,cữu, vô cữu ,nhiều lời Hào trùng hợp với lời bói,nhưng quan điểm này không mấy thuyết phục vì hai cơ cấu Dịch và bói khác nhau,bốc từ là những câu hỏi sẵn đưa ra để hỏi về một vấn đề mà người hỏi thắc mắc,câu trả lời là nhận hoặc phủ nhận,có hay không,còn hào từ phải tùy thuộc vị trí của hào,bản chất của hào,thời của quẻ.
4.Phát hiện mới nhất là quan điểm của Trương Chính Lương khi cho rằng nguồn gốc của quẻ Dịch đến từ quẻ số khắc trên Giáp cốt văn và Kim văn.Nhóm Chu Bá Côn cũng đã có ý kến về vấn đề này “Song dùng các chữ số trong phép bói cỏ như 1,5,6,7,8 v.v…không đủ chứng cứ để chứng minh tại sao trong kinh Dịch lại chỉ có 8 kinh quái và 64 biệt quái” (Dịch học,tr 63).
Sau cùng nhóm Chu Bá Côn kết luận : “Tóm lại, đối với việc tìm hiểu nguồn gốc của quái, hào tượng tuy đã có một số ý kiến có ảnh hưởng nhất định trong mấy năm gần đây,nhưng những điều được đề cập tới đều không ngoài hai loại tượng và số,vẫn chưa thể nói là đã có một đáp án được gọi là công nhận.Có lẽ trong tương lai gần,theo đà phát hiện tư liệu ngày càng nhiều,chúng ta sẽ có được một đáp án xác đáng”(Dịch Học,tr 63).Còn Vương Ngọc Đức thì bi quan hơn : “Cuộc tranh luận kéo dài hai ngàn năm vẫn không có câu giải đáp chính xác.Nếu vẫn theo phương thức tư duy của các học giả thời xưa,thì hai ngàn năm nữa vẫn chưa làm rõ được vấn đề.
(Bí ẩn của Bát quái-nxb Văn Hóa –Thông Tin,HN 1996,tr 27).
Như vậy, đối với vấn nạn nguồn gốc Kinh Dịch,các học giả Trung Quốc đành chịu “bó tay” không truy vấn được .Vậy thì người Việt Nam hà cớ gì cứ đi theo họ để xác nhận một điều họ đã phủ nhận,cứ trân trọng mãi cái họ đã ném đi.
Vậy để xác định Kinh Dịch có nguôn gốc từ Việt Nam chúng ta có những chứng cớ gì?
Năm 1970 Giáo Sư Kim Định đã dõng dạc tuyên bố “Kinh Dịch là của Việt Nam” trong tác phẩm “Dịch Kinh linh thể”,tiếp sau đã có nhiều người mạnh dạn đề xuất những chứng cứ như Nguyễn Xuân Quang,Nguyễn Vũ Tuấn Anh ,Trần Quang Bình ,Hà Văn Thùy,Nguyễn Quang Nhật,Nguyễn Việt Nho,Trúc Lâm…
Riêng cá nhân tôi từ năm 1999 đến nay tôi đã trình với công luận những chứng cứ khả dĩ chứng minh được Kinh Dịch là di sản của tổ tiên Việt Nam qua mấy điểm sau:
- Căn cứ vào những hoa văn trên đồ gốm Phùng Nguyên và đồ đồng Đông Sơn thì Việt Nam đã ghi khắc những quẻ Dịch trước Trung Quốc và sớm hơn chứng liệu của Trung Quốc (xin xem Phát hiện Kinh Dịch thời đại Hùng Vương-Thanhnienonline)
- Chứng liệu của Việt Nam trực tiếp từ tượng quẻ không phải qua suy luận từ số đến tượng như Trung Quốc.Có đầy đủ 8 quẻ đơn và một số quẻ kép trên đồ đồng Đông Sơn.Những quẻ này có thể đọc thành văn bản phản ánh tư tưởng quốc gia Văn Lang (Sứ giả Văn lang-Anviettoancau.net)
- Quẻ Dịch trên đồ Phùng Nguyên và Đông Sơn chứng tỏ hào dương vạch liền và hào âm vạch đứt của Trung Quốc là biến thể của Hào dương vạch liền và hào âm vạch chấm chấm của Việt nam,Trung Quốc đã nối những chấm âm lại thành vạch đứt để vạch cho nhanh (cải biên) (Chiếc gậy thần-dạng thức nguyên thủy của hào âm hào dương-Thanhnienonline).
- Các từ Dịch/Diệc,Hào,Càn,Khôn,Cấn, Chấn ,Khảm ,Ly,Tốn,Đoài chỉ là từ ký âm tiếng Việt(Bàn về tên gọi tám quẻ cơ bản của Kinh Dịch-Dunglac.net)
- Quan trọng nhất theo tiêu chuẩn tam tài Trung Quốc chỉ sử dụng Tiên Thiên đồ,Hậu Thiên Đồ mà không có Trung Thiên Đồ,một đồ cốt yếu đã được tổ tiên Việt Nam sử dụng để viết quái ,hào từ Kinh Dịch cũng như phân bố vị trí các quẻ . Đồ này được tổ tiên Việt nam dấu trong truyền thuyết,trên trống đồng nên có thể khẳng định Trung Quốc không thể nào là người khai sinh kinh Dịch (Trung Quốc đã công bố hơn 4000 Dịch đồ nhưng không có đồ nào phù hợp với Trung Thiên Đồ)(Kinh Dịch di sản sáng tạo của Việt Nam-Thanhnienonline)
- Truyền thuyết Việt Nam một phần là những câu chuyện liên hệ với Kinh Dịch,như chuyện con Rồng cháu Tiên là chuyện của Trung Thiên Đồ,chuyện Sơn Tinh Thủy Tinh là chuyện kể lại từ những lời hào quẻ Mông,người Trung Hoa chỉ cần thay đổi bộ thủy trong hai chữ “chất cốc” thành bộ mộc là đổi câu chuyện nói về lũ lụt thành chuyện dạy trẻ mông muội là xóa được gốc tích của Kinh.Truyền thuyết được lưu giữ chính là để bảo tồn Kinh Dịch.(Các bài trên Anviettoancau.net- cùng tác giả)
Trong một bài báo ngắn chúng tôi không thể trình bày hết mọi chứng cứ nhưng thiết tưởng bấy nhiêu đó cũng đủ để hy vọng các bậc thức giả Việt Nam nên xét lại vấn đề, cân nhắc phân minh trả lại sự công bằng cho Tổ Tiên ,thái độ “mackeno” của quí vị chỉ làm tăng thêm nỗi đắng cay chua xót của liệt tổ ở chốn u linh.Xin hãy chung tay làm sáng tỏ huyền án này.
Hởi ai có thấu lòng tiên tổ!
Xin giải oan cho “Giọt máu Rồng”
Bị chú:
Bài này tôi viết để kỷ niệm 10 năm công bố chứng cứ chứng minh “Kinh Dịch là di sản sáng tạo của Việt nam”,xin trân trọng cám ơn các cơ quan truyền thông và quý độc giả đã hưởng ứng truyền đạt thông tin này (Nguyễn Thiếu Dũng).
Nguyễn Thiếu Dũng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét