Bậc cầu nguyện thứ tư (Tiếp theo)

 

CHƯƠNG 21 

Người tiếp tục và kết thúc bàn luận về bậc cầu nguyện cuối cùng. Người trình bày những gì linh hồn cảm thấy khi hồi tỉnh lại trong cuộc sống trần gian và ánh sáng Chúa soi cho linh hồn thấy cảnh hão huyền trần gian. Chương này bao hàm một học thuyết có giá trị.

*** 

Để kết thúc vấn đề đang bàn luận, con xin lưu ý rằng ở giai đoạn này, không cần phải có sự ưng thuận của linh hồn, vì linh hồn đã ưng thuận và đã sẵn sàng phó thác mình trong tay Chúa từ lâu trước rồi và Chúa không lầm lẫn vì Người biết mọi sự. Việc trao hiến và tiếp nhận này không phải như hành động trao nhận trong nhân loại, nơi mà cuộc sống diễn ra đầy những mưu mô xảo trá. Qua những giao tiếp bạn bè, bạn tưởng rằng người ấy thành tâm với bạn, nhưng rồi bạn nhận thấy cuộc giao hảo kia chỉ là giả dối. Không ai có thể sống giữa những mưu mô trần tục như thế, nhất là khi chính họ cũng ham muốn đôi chút lợi lộc. Hạnh phúc thay linh hồn được Chúa cho hiểu biết đâu là chân lý! Phải chi các bậc vua chúa có được sự hiểu biết này! Nếu họ cố gắng hiểu được sự thật này thì lợi ích nhiều hơn là theo đuổi để chiếm đoạt một lãnh địa rộng lớn! Thần dân trong vương quốc của họ sẽ thanh liêm biết bao! Sẽ ngăn ngừa được biết bao điều gian ác – và hẳn đã chặn đứng được biết bao điều dữ như thấy xảy ra hiện nay! Ở trong vương quốc ấy không ai còn sợ mất mạng sống hay danh dự vì mến Chúa. Cảnh sống ấy là niềm hạnh phúc biết bao cho những người có trách nhiệm mưu cầu vinh quang Thiên Chúa hơn là những người ở dưới quyền họ. Các vua chúa phải luôn hướng dẫn cho thần dân bước theo. Để gia tăng dù chỉ một ít tín hữu và để được đặc ân đem lại chút ánh sáng lu mờ soi cho những người lạc giáo, tôi sẵn sàng từ bỏ cả ngàn vương quốc và phải làm như thế. Vì còn gì đáng theo đuổi hơn là chiếm được một vương quốc bất tận. Ai nếm dù chỉ một giọt nước của vương quốc này sẽ thấy chán ghét mọi vật trần gian. Vậy linh hồn sẽ cảm thấy thế nào khi được ngụp lặn hoàn toàn trong thứ nước đó?

2. Ôi lạy Chúa, nếu Chúa trao cho con nhiệm vụ lớn tiếng công bố chân lý này, thì người ta cũng chẳng tin con, cũng như họ đã chẳng tin biết bao người khác còn lợi khẩu hơn con. Nhưng ít ra chính con đã được mãn nguyện. Nếu phải bỏ cả mạng sống, con mới có thể làm cho người ta hiểu, dù chỉ một trong những chân lý này thì con cũng sẵn lòng bỏ. Ngoài ra con không còn biết làm gì nữa, vì con hoàn toàn chẳng đáng được ai tin cẩn. Nhưng dù con thuộc loại người thế nào đi nữa, con cũng cảm thấy ước muốn mãnh liệt thôi thúc con rao truyền chân lý này cho những bậc có thẩm quyền (trong xã hội). Nhưng lạy Chúa, vì con không thể làm được gì hơn nữa, nên con quay về cùng Chúa. Con khẩn xin Chúa ban phương dược chữa trị mọi tệ đoan. Chúa biết rõ, nếu điều này không xúc phạm đến Chúa, con sẽ sung sướng nhường lại tất cả những hồng ân Chúa đã ban cho con, để Chúa ban cho các vua chúa. Con biết nếu các ngài được những ơn ấy, thì các ngài sẽ không thể nhân nhượng để cho xảy ra những điều mà họ đã cho phép như thấy hiện nay, nên để mất đi biết bao ơn trọng đại.

3. Ôi lạy Thiên Chúa của con! Xin hãy làm cho họ hiểu trách nhiệm của họ nặng nề chừng nào. Vì Chúa đã muốn đề cao họ ở trần gian đến nỗi, như con đã nghe nói, khi Chúa muốn cất đi một ai trong họ, Chúa đã phải thực hiện những dấu lạ ở trên trời. Ôi lạy Vua của con, tâm tình con rạo rực bừng cháy khi con nghĩ rằng chính qua những dấu lạ ấy Chúa muốn dạy cho họ biết rằng cuộc sống của họ phải noi theo cuộc sống của Chúa, và khi họ chết, cũng có những dấu lạ ở trên trời như khi chính Chúa chết có dấu lạ ở trên trời vậy.

4. Thật con quá táo bạo. Nếu cha thấy là sai, xin cha xoá bỏ đi. Nhưng hãy tin con nếu con có cơ hội để nói hay nếu người ta tin con, con còn nói mạnh hơn nữa ngay trước mặt các vua chúa. Vì con tha thiết cầu nguyện cho họ và con muốn có thể mưu được đôi chút lợi ích cho họ. Làm như thế là liều mạng (con thường ước ao được liều mạng sống con), nhưng cái liều ấy vẫn còn quá nhỏ để chiếm được một của lớn lao, và khó có thể sống dửng dưng khi người ta thấy tận mắt những đảo điên giả dối mà mọi người đang đeo đuổi một cách mù tối.

5. Khi một linh hồn đã đạt tới trình độ này, không những chỉ có nó muốn phụng sự Thiên Chúa, mà Chúa cũng ban cho nó sức mạnh để thực thi hữu hiệu những ước muốn này nữa. Nó không thấy một phương thế nào có thể dùng để phụng sự Chúa mà nó lại không nắm ngay lấy. Dẫu vậy, nó thấy mình chẳng làm gì cả, vì như con nói, nó thấy rõ chẳng có gì đáng kể cả, ngoài việc làm hài lòng Thiên Chúa. Phiền một nỗi là một người bất xứng như con chẳng thấy được công việc nào đáng kể để làm. Ôi lạy Thiên Chúa của con, con nài xin Chúa hãy cho có một ngày nào đó để con có thể, ít ra, trả được một vài đồng xu trong món nợ lớn lao con nợ Chúa. Lạy Chúa, xin Chúa vui lòng đoái thương ban cho nó có được ngày đó để nữ tỳ Chúa có thể phục vụ Chúa đôi chút. Có biết bao phụ nữ đã thực hiện những hành động anh hùng vì mến Chúa. Còn con thì chỉ nói giỏi và bởi vậy, lạy Thiên Chúa của con, Chúa đã chẳng dùng con để hành động. Tất cả ước muốn phục vụ Chúa của con chỉ nằm gọn trong lời nói và ước muốn. Và dù chỉ việc nói thôi, con cũng chẳng được mãn nguyện, vì rất có thể là con cũng sẽ chẳng nói được gì.

Lạy Giêsu của con, lạy Đấng thiện hảo của mọi thiện hảo, xin Chúa tăng cường sức mạnh cho con và chuẩn bị hồn con trước đã rồi hãy ban phương tiện để con có thể thực hiện đôi chút cho Chúa. Vì đã lãnh nhận quá nhiều như con, thì không ai lại có thể không báo đền gì. Lạy Chúa, dầu với giá nào, thì xin Chúa cũng đừng để con đến trước tôn nhan Chúa với đôi tay trống rỗng, vì phần thưởng thường tương xứng với công việc. Đây là cuộc sống của con, đây là vinh dự và ý chí con, con đã dâng hiến Chúa tất cả. Con là của Chúa, xin hãy sử dụng con theo ý Chúa. Lạy Chúa, con biết rõ khả năng con chẳng có là bao; nhưng giờ đây con đã đến gần Chúa, giờ đây con đã tới đỉnh tháp này để được nhìn thấy chân lý, con sẽ có thể làm mọi sự miễn là Chúa đừng lìa xa con. Chúa mà lìa xa, dù chỉ trong giây lát thôi, con sẽ trở lại đường cũ con đã đi, tức là đường dẫn xuống hoả ngục.

6. Ôi khốn khổ biết bao cho một linh hồn ở tình trạng này phải trở lại giao tiếp với mọi người, phải chứng kiến cái trò hề cuộc sống được tổ chức lố lăng này, phải dùng thời giờ để đáp ứng những nhu cầu của thân xác, cho vấn đề ăn với ngủ. Tất cả những chuyện đó đều làm cho linh hồn mệt mỏi mà không tránh thoát được. Nó thấy mình bị xiềng xích và bị giam giữ. Vì chính khi ấy nó cảm nghiệm một cách sâu xa rằng thân xác và nỗi cùng khốn của kiếp sống giam giữ chúng ta trong cảnh tù đày. Nó hiểu tại sao thánh Phaolô cầu xin Chúa giải phóng người khỏi thân xác nặng nề (Rm 7,24). Nó hợp tiếng cầu khẩn với người, và như con đã nói nhiều lần, nó khẩn xin Chúa ban cho nó sự tự do. Nhưng ở trình độ này, nó thường tha thiết nài xin sự tự do đến nỗi linh hồn như muốn đứt lìa khỏi thân xác mà đi tìm kiếm sự tự do, vì không một yếu tố nào (thân xác và nỗi cùng khốn của kiếp sống) giải thoát nó. Nó đi lang thang như người bị bán vào một đất xa lạ. Nỗi khổ hơn hết là nó thấy quá ít người cảm thông cơn phiền muộn và hợp lời khấn xin với nó vì cứ thường tình là con người chỉ muốn sống. Ôi, nếu chúng ta hoàn toàn từ bỏ, và hạnh phúc của chúng ta không nhằm vào sự vật nào ở trần gian, thì nỗi khổ bởi sống liên miên không có Chúa sẽ hoà dịu nỗi kinh hãi sự chết với lòng khát khao được hưởng đời sống chân thật biết bao!

7. Đôi khi con ngẫm nghĩ nếu một người đàn bà còn nguội lạnh trong tình mến và hành động chưa bảo đảm được sự yên nghỉ thật như con đây, khi được Chúa ban cho ánh sáng này, còn luôn cảm thấy buồn vì mình còn phải ở chốn lưu đày thì không biết những vị như thánh Phaolô, thánh Mađalêna và các thánh khác là những người cháy bùng lửa mến Chúa còn phải đau đớn chừng nào nữa? Đau khổ của các ngài chắc phải là một cực hình liên lỉ. Con nghĩ nếu tâm tư con có nhẹ bớt được phần nào và con có muốn trao đổi với những người khác, thì chỉ vì con thấy những người này cùng có những ước muốn như thế - nghĩa là ước muốn đi đôi với hành động. Con nói “với hành động” bởi vì có nhiều người nghĩ và tự công bố mình đã từ bỏ - theo bậc sống và đã nhiều năm đi trên đường hoàn thiện thì phải là như thế. Nhưng không cần phải cẩn thận cứu xét, con cũng có thể phân biệt rất rõ những ai chỉ từ bỏ trong lời nói và những người có lời nói đi đôi với việc làm, vì con biết lớp người kia thực hiện chẳng được bao nhiêu điều lành, còn lớp người này làm được rất nhiều. Ai có kinh nghiệm sẽ thấy rõ điều ấy.

8. Như thế chúng ta đã trình bày xong những hiệu quả của cơn ngất trí do Thiên Chúa tác động. Thực ra những hậu quả này gồm những ơn quan trọng và những ơn kém quan trọng. Nói là “kém” là con có ý nói rằng dù đây là những hậu quả nhưng khi chưa được diễn tả qua hành động thì không kiểm chứng được. Hoàn thiện cũng phải phát triển, cũng cần có thời gian nào đó mới quét hết được mạng nhện khỏi trí nhớ. Tình yêu và lòng khiêm nhường càng lớn lên trong tâm hồn thì những bông hoa nhân đức này càng toả hương thơm làm ích cho chính linh hồn và cả tha nhân nữa. Điều cơ bản của những cơn ngất trí này là Chúa thực hiện cách nào trong linh hồn, để linh hồn chỉ phải hành động ít thôi mà vẫn tiến đến trọn lành. Ngoài kinh nghiệm ra thì không ai có thể tin là trong khi ngất trí Chúa ban cho linh hồn những ơn ấy. Theo như con thấy, không một cố gắng nào của chúng ta có thể đạt tới bậc đó được. Con không có ý nói rằng sau biết bao lao nhọc và với ơn Chúa giúp, những người đã nhiều năm vất vả, cố gắng tuân theo những nguyên tắc và phương thế các tác giả viết về việc cầu nguyện đề ra, lại không đạt được sự từ bỏ và tiến tới hoàn thiện. Nhưng họ sẽ không tiến mau bằng khi được ơn ngất trí vì trong ơn ngất trí, Thiên Chúa hành động mà không cần đến sự cộng tác của chúng ta. Người kéo linh hồn ra khỏi trần gian và ban cho một lãnh địa vượt trên mọi sự vật trần gian, dù linh hồn không có công trạng gì hơn  – con có thể nói gì (mạnh) hơn nữa, vì con chẳng có công trạng nào.

9. Lý do tại sao Chúa hành động như thế là chính ý Người muốn và Người hành động theo ý Người muốn. Cả khi linh hồn chưa chuẩn bị, thì Chúa chuẩn bị linh hồn để (xứng đáng) lãnh nhận hồng ân Người ban cho. Chắc chắn là không bao giờ Người quên ân thưởng những linh hồn đã chuẩn bị xứng đáng và cố gắng từ bỏ; nhưng Người (vẫn) không ban các hồng ân chỉ tương xứng với việc họ chăm lo thửa vườn của mình thôi đâu. Như con đã nói, đôi khi Người ban chỉ vì Người muốn biểu lộ quyền năng cao cả của Người nơi một thửa đất gai đá cứng cỏi nhất. Người chuẩn bị linh hồn để có thể lãnh nhận mọi ơn, như để ngăn cản linh hồn không thể trở lại cuộc sống tội lỗi phản nghịch Thiên Chúa như trước nữa. Bấy giờ linh hồn chỉ còn nghĩ đến những chân lý vĩnh cửu, khiến nó thấy mọi sự khác chỉ như là trò trẻ con. Nó cười thầm khi nhìn thấy những người thật sang trọng – những đấng bậc sống đời cầu nguyện, sống đời tu hành – mà vẫn nôn nao tìm kiếm những cái danh dự nhỏ nhen mà nó đã giẫm dưới chân từ lâu rồi. Người ta nói rằng phải khôn ngoan và giữ thế giá địa vị mình thì mới làm ích cho tha nhân được. những linh hồn này biết rất rõ rằng nếu từ bỏ thế giá, địa vị mình đi vì mến Chúa, thì trong một ngày, người ta làm ích được nhiều hơn là cả mười năm cứ bám vào địa vị mà hành động.

10. Linh hồn này cứ tiếp tục sống cuộc sống như thế, một cuộc sống đau khổ, không bao giờ vắng bóng thánh giá, nhưng là cuộc sống tiến lên và tiến mau chóng. Những người mà linh hồn này giao tiếp với tưởng là nó đã tới đỉnh hoàn thiện rồi. Nhưng sau đó họ thấy nó vẫn tiến lên cao hơn nữa, vì Thiên Chúa luôn ban cho nó những hồng ân mới. Chính Thiên Chúa là linh hồn của linh hồn này. Và vì Người luôn nắm giữ nó, nên Người rọi ánh sáng của Người vào linh hồn ấy. Dường như Người luôn canh giữ kẻo nó lại xúc phạm đến Người. Người trợ giúp và kích thích nó phục vụ Người. Khi Chúa ban cho linh hồn con những ơn trọng đại này, con cũng hết lo lắng và Chúa đã ban cho con sức mạnh để lướt qua mọi lo lắng. Các dịp tội và những cuộc giao tiếp với những người vẫn thường làm con chia trí, bây giờ không còn tác dụng gì nơi con hơn là khi con không gặp hay không giao tiếp với. Thực sự những gì trước đây thường làm hại con, bây giờ trở nên hữu ích cho con. Mọi sự đều trở thanh phương tiện giúp con hiểu biết và yêu mến Chúa hơn, giúp con nhận thức được con đã mắc nợ Chúa những gì, và giúp con hối hận về cuộc đời quá khứ của con.

11. Con biết rất rõ rằng ơn này không tự con mà có và cũng chẳng do sức cố gắng nào của riêng con mà có được. Con cũng chẳng có đủ giờ để mà cố gắng nữa. Bởi lòng từ hậu Người, Chúa đã ban cho con sức mạnh cần thiết. Từ khi Chúa ban cho con ơn ngất trí tới nay, sức mạnh này vẫn tiếp tục gia tăng và bởi lòng nhân hậu của Người, Chúa giơ tay nâng đỡ con để con khỏi thoái lui. Sự thật là như thế, con nhận thấy chính con chẳng làm gì để được ơn ấy cả. Con hiểu rõ Chúa làm tất cả công việc. Bởi vậy con nghĩ, linh hồn được Chúa ban cho những hồng ân này, và những người sống khiêm nhường với lòng kính sợ, những người luôn luôn nhận thấy mọi ơn đều do chính Thiên Chúa ban, chớ không do sự khôn ngoan sáng suốt hay cố gắng nào của chúng ta, thì có thể giao tiếp cách an toàn với hết mọi thứ người. Dù những cuộc giao tiếp có thiếu xây dựng và gây chia trí thế nào đi nữa, cũng không có tác dụng gì nơi họ, cũng chẳng thể làm thế nào lay chuyển họ được. Trái lại, như con đã nói, những yếu tố ấy sẽ trợ giúp và trở nên phương tiện đem lại cho họ lợi ích lớn lao hơn. Dù sức mạnh của họ không do tự họ mà có, thì đó cũng là những linh hồn mạnh mẽ Chúa đã tuyển chọn để mưu ích cho tha nhân. Vì khi Chúa nâng linh hồn lên trình độ này, Người thông đạt lần lần cho nó những điều bí mật.

12. Trong giai đoạn xuất thần này, linh hồn được biết những mạc khải chân thật, được hưởng những thị kiến và những hồng ân trọng đại. Tất cả những ơn đó tăng cường sức mạnh cho linh hồn và giúp linh hồn nên khiêm nhường, khinh chê hết mọi sự đời này và hiểu biết rõ ràng hơn về phần thưởng Chúa đã chuẩn bị cho những ai phụng sự Người. Ước chi Chúa làm cho lượng hải hà bao la mà Người đã xử sự với kẻ tội lỗi khốn nạn này, có thể ảnh hưởng đôi chút cho những ai đọc những trang sách này, để họ có thể tìm thấy sức mạnh và can đảm mà tuyệt đối từ bỏ tất cả vì Chúa! Nếu ngay từ đời này Chúa đã ân thưởng rộng rãi như thế để chúng ta thấy rõ phần thưởng của những kể phục vụ Người, thì còn ơn nào mà Người chẳng ban cho trong cuộc sống mai hậu?

- Trích trong tác phẩm “Tiểu Sử Tự Thuật Thánh Teresa thành Avila”