Để Hiểu Đạo Chúa Hơn - 16 thế kỷ đầu của Kitô giáo - Năm 1054: đoạn giao giữa Hội thánh Đông phương và Hội thánh Tây phương

ĐỂ HIỂU ĐẠO CHÚA HƠN

+ 16 THẾ KỶ ĐẦU CỦA KITÔ GIÁO

11. Năm 1054: đoạn giao giữa Hội thánh Đông phương và Hội thánh Tây phương

Trở lại với chặng đường lịch sử. chúng ta đã tới thế kỷ 11. Đế quốc Rôma phía Tây đã sụp đổ năm 476, nhưng sự cách biệt văn hóa giữa phương Đông và phương Tây vẫn còn đó.

Tiếng "phương Đông" nói đây nhằm nói đến vùng đất thuộc ảnh hưởng của đế quốc Rôma phía đông trước kia, tức là vùng Tiểu Á, với bốn (Syria), Giêrusalem (Do Thái) và Alexandria (Ai Cập).

Hoàn cảnh xã hội khác nhau cho nên nếp sống của Hội thánh phương Đông và phương Tây cũng có nhiều nét đặc biệt. Sự xa cách và hoàn cảnh chính trị và văn hóa cũng gây trở ngại cho việc truyền thông tư tưởng, nên cả trong việc xác định giáo lý lẫn việc thờ phượng thực hành (gọi là "phụng vụ") cũng như về vấn đề uy quyền Hội thánh (của Tòa thánh Rôma) mỗi bên có một số cách diễn tả khác nhau.

Khi Hội thánh được tự do khỏi thế quyền và quyền giáo hoàng được đề cao thì sự căng thẳng giữa hai bên Đông và Tây càng rõ rệt, và vào thế kỷ XI, sự đoạn giao bắt đầu. Năm 1054, tuy vẫn giữ nguyên vẹn giáo lý, Kitô giáo Đông Phương ly khai khỏi Tòa thánh Rôma, phủ nhận quyền tối thượng của Đức Giáo hoàng. Các Hội thánh Đông Phương ly khai này mang tên là Hội thánh Chính Thống Giáo, phát triển theo quốc gia với những tòa Thượng Phụ Giáo Chủ riêng, hiệp thông với vị Thượng Phụ đại kết tại Constantinople (nay là Istanbul). Đôi bên Công giáo và Chính Thống Giáo đã ra án tuyệt giao lẫn nhau.

Mãi chín thế kỷ sau, năm 1965, khi công đồng Vatican II kết thúc, lệnh tuyệt giao của đôi bên mới được tháo gỡ như dấu hiệu giải hòa để tiến đến hiệp nhất trở lại. Tòa Thánh Vatican nhiều năm tìm cách thắt chặt tình liên đới với Hội thánh Chính Thống Nga (gồm 165 triệu tín hữu trong tổng số 250 triệu tín hữu Chính Thống giáo) nhưng sự phản hồi từ phía này khá chậm. Năm 2009, Đức Tân Thượng phụ Kirill tại Nga quan tâm hơn tới việc hiệp nhất các Giáo Hội. Đồng thời giữa Đức Giáo hoàng Bênêđictô 16 và Đức Barthôlômêô, Thượng phụ Đại kết tại Istanbul, vốn có quan hệ mật thiết hơn, tiến trình hiệp nhất ngày càng khả quan hơn.

Giữa tháng 9/2010 đã có cuộc đàm phán quan trọng tại Vienna. Kết thúc, các thần học gia Công giáo và Chính Thống đều nói đến những bước tiến mới hứa hẹn sớm vượt qua cuộc chia cắt 1054 để đưa hai hệ phái Kitô giáo lớn nhất đến chỗ lại hiệp thông trọn vẹn với nhau. Các chuyên viên đồng ý rằng đôi bên trở thành những "Hội thánh Chị Em” nhìn nhận Đức Giáo hoàng Rôma là thủ lãnh danh dự tuy nhiên mỗi bên vẫn giữ lại những cấu trúc, phụng vụ và tục lệ đã phát triển riêng biệt hàng ngàn năm qua. Các vị trưởng phái đoàn nhấn mạnh rằng sự hiệp nhất vẫn còn xa tuy nhiên sự hợp tác đã tiến nhanh giữa Hội thánh Công giáo Rôma và các Hội thánh Chính Thống.

Sự kiện Hội thánh Chính Thống Giáo và Hội thánh Công giáo đang tiến gần tới hiệp nhất sau gần 1.000 năm chia cắt, cho thấy Hội thánh thật sự là công trình của Thiên Chúa và được Thiên Chúa trao cho những sứ mạng hết sức cao cả.

(Còn tiếp)

- "Để Hiểu Đạo Chúa Hơn" - Thế Tâm Nguyễn Khắc Dương.