Để Hiểu Đạo Chúa Hơn - Thiên Chúa của Abraham (tiếp theo)

 

ĐỂ HIỂU ĐẠO CHÚA HƠN

+ THIÊN CHÚA CỦA ABRAHAM (tiếp theo)

Đến thời kỳ Phục Hưng văn hóa, ngay trong lòng Giáo hội Rôma, mà đại đa số thuộc về các lãnh địa của đế quốc phương Tây về sau chia ra thành các quốc gia nhỏ, lại có một sự phân tách nữa là các hệ phái Tin Lành. Tại sao vậy? Chẳng giấu gì các bạn, trong thời đó, Giáo hội Rôma có những lúc chìm vào đêm tối quá nặng nề gây nên nỗi bất mãn trong những tâm hồn, không phải là không cao thượng, không phải không có nhiều khía cạnh đáng kính phục, nhưng những con người có thể nói thánh thiện đó đã không chịu nổi những bóng đen đôi khi quá nặng nề của Giáo hội Công giáo Rôma thời đó. Sau một thời gian có những đòi hỏi cải cách sâu xa, căn bản nhưng không được đáp ứng, họ đã ly khai Giáo hội, lập ra những cộng đoàn riêng, không nhìn nhận cơ chế của Giáo hội Rôma nữa. Vì không phải là lúc để trình bày chi tiết, nên chỉ nhắc qua một vài nhóm khởi đầu với những tên tuổi lừng danh, và lừng danh nhất, đó là hai vị: Luther và Calvin, đã lập ra những cộng đoàn ly khai với Giáo hội Công giáo Rôma, mà đôi khi tiếng Việt ta dùng chữ Thệ Phản, nghĩa là phản kháng, do nguyên ngữ tiếng Pháp là Protestant. Như vậy, có thể nói, trong nhánh của Giáo hội Rôma, vào thế kỷ XV, XVI, có tách ra một số nhánh riêng được gọi là Tin Lành hay Thệ Phản.

Cùng thời, còn có một nhánh khác nữa cũng tách riêng, đó là Anh giáo. Do có sự bất đồng với Giáo hoàng Rôma, vua Henry VIII của Anh quốc khởi xướng nên một cuộc ly khai nữa, kéo theo một số tín hữu, nguyên là Công giáo, không còn chấp nhận quyền bính của Giáo hoàng Rôma, nhưng chỉ chấp nhận thẩm quyền của nhà vua Anh quốc. Hiện nay, nữ hoàng Elizabeth [Vào năm 1988 - giờ đây, năm 2014, là vua Charles.], có thể được xem như là kế thừa từ vua Henry VIII chức vị như là lãnh đạo Giáo hội Anh giáo.

Chúng ta sẽ không đi vào chi tiết để biết nội dung của các nhóm Kitô giáo đó khác nhau ở điểm nào, nhưng tôi chỉ xin tóm tắt lại như sau: từ buổi đầu chỉ có một Giáo hội duy nhất tin rằng Đức Kitô là Đấng Cứu thế, với một vị thủ lãnh duy nhất là vị Giám mục thành Rôma, đồng thời là vị Giáo tông chính truyền. Đến thế kỷ X, bắt đầu có sự tách riêng ra thành một nhóm, cũng là Kỉtô giáo nhưng được gọi là Chính Thống giáo; đến thế kỷ XVI lại có thêm sự tách riêng ra các nhánh nhỏ, trong đó gồm có các hệ phái Tin Lành mà nổi bật nhất là hai nhóm, một do Luther và một do Calvin, và một nhóm khác nữa là Anh giáo do vua Henry VIII Anh quốc thành lập. Từ thế kỷ XVII trở đi, thỉnh thoảng vẫn còn xuất ra rất nhiều các nhánh nhỏ vẫn dựa trên nền tảng Kitô giáo, nhưng có cách tổ chức riêng, có một số nội dung đức tin khác biệt nhất định. Số lượng các nhánh như thế có đến hàng ngàn.

Vì vậy. đứng về một phương diện nào đó, dùng chữ Thiên Chúa giáo để chi về người Công giáo, theo tôi nghĩ, không được sát sườn cho lắm. Như tôi đã trình bày ở trên kia, chữ Thiên Chúa giáo, nếu hiểu chữ Thiên Chúa theo kiểu phân biệt Thượng đế là Đấng chí tôn, do lý trí, do kinh nghiệm, do suy luận mà ra, so với Đấng chí tôn mạc khải cho loài người, thì chữ Thiên Chúa giáo có thể áp dụng được cho đông đảo những người hữu thần mà, có thể nói, là miêu duệ của Abraham, trong đó gồm có Do Thái giáo và các hệ phái Kitô giáo. Riêng tôi, tôi tự hỏi tại sao ở Việt Nam ta lại dùng chữ Thiên Chúa giáo để chỉ về một nhóm nhỏ những người tin vào vị Thiên Chúa của Tổ phụ Abraham, và được gọi là Công giáo. Do không phải là người chuyên về phương diện Ngôn ngữ học, nên tôi không dám có ý kiến mà chỉ nghĩ như thế này: cái lý do chủ yếu đầu tiên, đó là chữ Công giáo cũng không được ổn cho lắm. Nếu đứng trên phương diện từ ngữ mà nói, thì chữ công trong Công giáo được hiểu như thể là của Nhà nước; người nào dịch chữ catholique ra như vậy thì quả là rất sai. Catholique không có nghĩa là công. Trong tiếng Pháp, chữ dùng để nói về của công, của Nhà nước là officiel, chứ không phải là chữ catholique. Trong tiếng Pháp, chữ catholique có nghĩa là phổ quát, chứ không phải là công đối lập với tư.

Vậy thì, thật ra, chữ catholique, nếu dịch cho chính xác thì có thể dịch là phổ giáo, như vậy mới đúng. Tiếc thay, vì sự sai lầm trong việc dịch thuật mà gây ra một sự ngộ nhận, đôi khi vô cùng tác hại.

(Còn tiếp)

- "Để Hiểu Đạo Chúa Hơn" - Thế Tâm Nguyễn Khắc Dương.