Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày (tiếp theo)

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM DÀY

II. ĐÊM TÂM LINH (tiếp theo)

Giờ đây thánh nhân mới nêu lên khuôn mặt Maria Mađalêna tại bữa tiệc nhà ông Simon biệt phái, rồi sau đó tại mồ thánh, một hình ảnh có sức thuyết phục hơn mọi lập luận và minh chứng mãnh liệt hơn mọi duyên cớ trừu tượng khác (2 Đêm 13,6). Đây là một chủ đề vốn gây hứng khởi cho biết bao tác giả nhưng có lẽ chưa có ai đã viết được những trang đẹp đẽ hơn những trang đầy chất trữ tình này. Không nên lược tóm, phải đọc chính bản văn. Chỉ có một tâm hồn cũng nồng nàn như Mađalêna, cũng thấm nhuần rõ rệt thứ tình yêu của nàng mới có thể phân tích cái tâm lý tình yêu này với một cung giọng đầy sự thật như thế. Một linh hồn say mê đến mức ấy luôn tưởng rằng chẳng còn gì khác đáng bận tâm hơn và luôn tưởng rằng mọi người đều như thế cả (2Đêm 13,7). Trong một số trang có vẻ như nói trống, không nêu rõ là ai, cũng toát ra cái hương vị ấy của một lời tuyên xưng mà người ta không thể lầm được! ”Mang vết thương tình, linh hồn bồn chồn nôn nóng chạy tìm Thiên Chúa, khác nào sư tử mẹ hay gấu mẹ mất con đôn đáo chạy tìm ” (2Đêm 13,8).

Để đáp lại những ai ngạc nhiên trước những âm sắc đầy đam mê vang lên từ giữa những nỗi khốn quẫn của đêm dày, thánh nhân nhắc lại một lần nữa cái phong phú tích cực nơi những cuộc thanh tẩy triệt để nhất (2Đêm 13,8). Đây là trang tổng hợp tóm tắt trong một vài hàng những chỉ dẫn chính yếu của lộ trình đêm dày. Ở cuối lộ trình chính là cuộc biến đổi: "Từ đây linh hồn này đã nên một linh hồn của trời cao thuộc thiên giới và mang tính cách thần linh hơn là nhân loại ” (2Đêm 13,11).

Trên kia chúng tôi đã có cho thấy rằng toàn bộ Đêm Dày dựa trên sự tương phản giữa những cặp mâu thuẫn. Có thể người ta sẽ bảo rằng do nắm chắc những kinh nghiệm bản thân (kinh nghiệm chắc chắn về cái kết thúc tốt đẹp cộng với học thuyết có đủ chứng cớ của ngài), vị thánh rất thích nhấn mạnh đến các nghịch lý ấy. Đang khi linh hồn hết sức đau khổ vì thấy mình bị lạc lối, bị hư mất đời đời thì thánh nhân lại chứng tỏ cho thấy linh hồn đang bước đi trong an toàn như thế nào (2Đêm 15,1).

Chính đoạn thứ hai của bài thơ được ngài dùng để đưa ra nhận định này. Đó là cơ hội mới để ngài nhấn mạnh rằng đây không chỉ là vấn đề thanh tẩy tàn tích tội lỗi và để được coi là xứng đáng với ơn hiệp nhất. Trước khi được đêm dày thanh tẩy, linh hồn phải mang theo một tật nguyền căn bản về tâm lý, chi phối ngay cả những việc tốt lành và những hành vi đáng được công nghiệp. Phải trải qua những khô khan và khắc khoải linh hồn mới được thay đổi triệt để trong cách hiểu và yêu: cung cách nhân loại đầy tật nguyền nhường chỗ cho thể cách thần linh (tương xứng với đối tượng thần linh phải đạt tới) trong việc nhận biết và yêu mến Thiên Chúa. Theo ngôn ngữ thần học, rõ ràng ở đây thánh nhân muốn nói đến sự yếu nhược về tâm lý và luân lý của các nhân đức ngược hẳn với thể cách siêu phàm của các ơn Chúa Thánh Thần. Tuy vậy thánh nhân diễn tả điều ấy mà không dùng đến các thuật ngữ chuyên môn nhưng lại mặc cho tư tưởng ngài một lớp áo đầy hình ảnh, vừa tầm hiểu biết của tất cả mọi người, đồng thời vẫn không kém phần phong phú những ý nghĩa sâu xa. “Dù bạn cố gắng hết sức, bạn vẫn không thể hành động một cách hữu hiệu, hoàn hảo và chắn chắn như thể lúc này, khi Thiên Chúa cầm tay và dẫn dắt bạn đi trong tối tăm như đang dẫn dắt một kẻ mù lòa, qua đâu và đến đâu bạn không hề biết, mà dù chân mạnh mắt sáng thế nào đi nữa, bạn cũng chẳng bao giờ tìm được phương cách để tiến bước” (2Đêm 16,7). Như thế thật là diễm phúc khi đáng nhận được một sự khô khan phong phú đến thế!

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)