Để Hiểu Đạo Chúa Hơn - Thiên Chúa của Abraham - Tương giao liên ngã vị (tiếp theo)

 

ĐỂ HIỂU ĐẠO CHÚA HƠN

+ THIÊN CHÚA CỦA ABRAHAM

2. Tương giao liên ngã vị (tiếp theo)

Đến đây, tôi xin phép các anh chị để được phạm một lỗi về tu từ, đó là hơi trùng lặp một tí, để tóm tắt lại những điều tôi đã trình bày ở trên kia, bởi vì đấy chính là cái đặc điểm, cái độc đáo tính của Kitô giáo. Kitô giáo, cuối cùng như tôi đã nói ở trước, không phải là một hệ thống tư tưởng mà là một hiện thực cụ thể do Thiên Chúa tạo ra, chẳng khác gì với bất cứ hữu thể hiện thực nào. Tôi có thể ví dụ hơi thô thiển một chút, như một rừng cây gồm có nhiều cây do Thiên Chúa trồng lên trong khu vườn vũ trụ hữu hình này, chỉ khác một điều, đó là rừng cây ấy, những cái cây ấy không phải là sản phẩm của nhữ quy luật tự nhiên có tất định tính, nhưng là những cái cây hình thành một rừng cây có ngã vị tính, có lý trí, có cảm tính, có ý chí để có quyền tự do lựa chọn đáp lại lời mời gọi của Thiên Chúa khi Ngài mạc khải, hoặc dùng một hình ảnh ví von văn chương hơn, khi Ngài mở lòng của Ngài ra để bày tỏ nỗi niềm tâm sự, để cho loài người biết cái dự định, do tình yêu của Ngài, muốn san sẻ sự hiện hữu, muốn san sẻ tình yêu, muốn san sẻ hạnh phúc muôn đời với loài thụ tạo được Ngài từng bước nâng lên mức có ngã vị tính, có chủ thể tính, tức là có lý trí, có cảm tính và có ý chí tự do lựa chọn, để cuối cùng tất cả được sống dìu dặt trong - tôi xin dùng một hình ảnh - trùng dương bát ngát của một bản tình ca muôn thuở. Từ nỗi niềm tâm sự đó của Thiên Chúa, cái kế đồ, cái chương trình tình yêu đó, một mặt là được mạc khải ra cho một cá nhân, một cộng đoàn được tuyển chọn riêng mà chẳng qua được tuyển chọn để làm trung gian, chứ bản chất vẫn bao hàm một tính chất phổ quát, mở rộng kêu gọi đến bất cứ con người thành tâm thiện chí nào, đúng như ý nghĩa trong chữ tiếng Pháp là catholique, mà chúng ta đã dịch sai thành Công giáo hoặc Thiên Chúa giáo, trong khi lẽ ra, như tôi đã trình bày ở trên, nên dịch là Phổ quát giáo, như vậy mới tương đối sát nghĩa và phản ảnh đúng cái tinh thần, cái cốt lõi. Một đặc điểm nữa, đó là nội dung của Thiên Chúa giáo có tính chất như là một sử quan, mà sử quan đây là của chương trình sáng tạo từ khởi đầu cho đến ngày thành toàn vào lúc Cánh chung, mà trước đây thường gọi là tận thế, vốn là một từ ngữ quá nặng một âm hưởng tiêu cực nào đó, và hiện nay đã được thay bằng chữ Cánh chung như vừa nói, bao hàm khía cạnh tích cực như là sự viên mãn, sự hoàn thành chương trình sáng tạo của Thiên Chúa tình yêu. Như vậy, lịch sử vĩ đại huy hoàng đó là lịch sử của cả vũ trụ mà đỉnh cao là lịch sử của nhân loại, và trong lịch sử của nhân loại có tâm điểm là lịch sử của công đoàn dân Chúa, được xây dựng trên nền tảng, hoặc trên hình ảnh mà các Tông đồ đã sử dụng, là tảng đá góc tường, là Giêsu Nazareth được tuyên xưng là Đức Kitô, là Đấng Thiên Sai, và là chính Thiên Chúa Ngôi Hai. Một đặc điểm khác nữa, đó là một tín hữu Công giáo, nói đúng hơn là một tín hữu Kitô giáo, một cộng đoàn Kitô giáo bất kỳ, từ từng tế bào như một gia đình, một giáo xứ, một giáo phận cho đến toàn thể Giáo hội trên toàn thế giới, và nhân loại, và vũ trụ nói chung đều được đặt, không phải đối diện với một hệ thống tư tưởng trừu tượng, nhưng có thể nói được rằng, được mời gọi đi vào một tương giao liên ngã vị với chính ngã vị tuyệt đối là Thiên Chúa Ba Ngôi; do đó, cái tương quan liên ngã vị là một phạm trù căn bản của Kitô giáo. Mỗi một người tín hữu cũng như mỗi một hữu thể có ngã vị, dưới cái nhìn của Kitô giáo, đều được mời gọi trong phạm trù tương liên ngã vị, trước hết là tương liên ngã vị với Thiên Chúa là ngã vị tuyệt đối, kế đến là tương liên ngã vị với những ngã vị loài thụ tạo, chẳng những giữa loài người với nhau, mà còn có thể nói là các ngã vị thụ tạo thần linh được gọi là thiên thần, và cũng xin nói ngay, trong hàng ngũ các thiên thần, có những thiên thần trung thành với Thiên Chúa, nhưng cũng có những thiên thần đã sa đọa, đã hư mất mà thủ lãnh được gọi là Satan, cũng là một ngã vị; và những ngã vị thụ tạo con người chúng ta đây, không phải không có một tương quan liên ngã vị nào đó với những thiên thần đã sa đọa kia. Sau này chúng ta sẽ thấy vai trò, tác động tai hại của Satan trong diễn trình của kế đồ sáng tạo vì tình yêu của Thiên Chúa. Đi sâu hơn, rộng hơn, xa hơn, có thể nói rằng tương quan liên ngã vị đó vẫn có ngay cả đối với những thụ tạo vô ngã vị; chẳng hạn như một vị thánh có thể nói là vào bậc nhất nhì của Thiên Chúa giáo, là thánh Phanxicô Assisi. Thánh nhân gọi bất cứ thụ tạo nào cũng bằng anh, bằng em, bằng chị, bởi vì, xét cho cùng, tất cả loài thụ tạo, có hoặc không có ngã vị tính, đều được sinh ra, được tạo thành bởi cung lòng tình yêu của Thiên Chúa, Đấng có ngã vị tính. Do đó, cốt lõi tinh túy của Kitô giáo không phải là một hệ thống triết học tư duy trừu tượng, nhưng là lịch sử thánh mà bản chất có thể nói là một Thiên Tình Sử vĩ đại giữa Thiên Chúa và loài người, nói riêng, và qua loài người, giữa Thiên Chúa và loài thụ tạo, nói chung, và giữa loài người với nhau, giữa loài người với cả vũ trụ, mà căn bản là tương quan liên ngã vị được gọi là TÌNH YÊU.

(Còn tiếp)

- "Để Hiểu Đạo Chúa Hơn" - Thế Tâm Nguyễn Khắc Dương.