Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày (tiếp theo)

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM DÀY

I. ĐÊM GIÁC QUAN (tiếp theo)

Để hiểu rõ tất cả những bản văn chủ chốt này của thánh Gioan Thánh Giá, cần ghi nhận tất cả những chỗ song song với Đường Lên Núi Cát Minh hoặc với Ngọn Lửa Tình Nồng. Những đoạn song song ấy khá nhiều. Nó tạo một ấn tượng đặc biệt về sự vững chắc nơi học thuyết của vị thánh và sự kiên định của ngài. Không dùng đến các mẫu phiếu hay các ghi chú, thế mà, khi bàn về cùng một đề tài trong những tác phẩm khác nhau, viết cách nhau nhiều năm — chúng tôi đặc biệt nghĩ đến Ngọn Lửa Tình Nồng tác phẩm viết sau cùng so với những quyển kia — thánh nhân vẫn không một chút ngập ngừng khi dùng lại những lối diễn tả đặc trưng của tư tưởng ngài, những từ ngữ chỉ thấy nơi ngài hoặc ít ra được ngài khoác cho một hương vị rất riêng của ngài — khác nào một diễn giả ngẫu hứng nắm vững một đề tài nào đó, khi diễn tả lại cùng một tâm trạng, sẽ luôn luôn tìm lại được thật hồn nhiên cái chuỗi hợp âm mà trước kia ông ta đã khám phá ra trong một phút trực nhận mà chỉ mình ông nắm được bí quyết.

Với những linh hồn đang rối bời vì bao đau khổ, ngài sẽ bảo: "Hãy cứ hứng chịu”. Công thức không quên được ấy mang dấu ấn của ngài. Tuy nhiên, nếu trong đêm kinh hoàng này mọi thứ đều đau đớn thì thánh nhân cũng sẽ soi sáng cái đau đớn ấy bằng một thứ ánh sáng cực kỳ diễm phúc — cho thấy chính cái đau đớn ấy giúp ta có khả năng nhận được tình yêu Thiên Chúa — đến nỗi linh hồn chỉ còn biết reo lên với ngài: "Ôi vận may diễm phúc!” (1Đêm 11).

Dường như có chút ngây ngô trong cái nhiệt tình rất trẻ trung của thánh Gioan Thánh Giá khi ngài ca hát những phúc lành của đêm dày. Có lúc thánh nhân đạt đến một giọng văn trữ tình đích thực, gắn liền với âm giọng thuyết phục sôi nổi vốn đã là một trong những nét duyên dáng hữu ích nhất của ngài trong việc linh hướng lúc sinh thời.

Quả thật rất quan trọng khi một linh hồn lìa bỏ được những mảnh tã lót của nhận định suy lý, đến nỗi “cả thiên đàng mừng rỡ vì điều đó” (1Đêm 12), mừng hơn cả khi tổ phụ Abraham cho Isaac thôi bú (St 21,8). Tất cả những gì vị thánh gọi là lợi lộc của Đêm thanh luyện cũng có phần là hệ quả của đêm ấy, nhưng còn hơn nữa, đó là khía cạnh tích cực và phong phú của một giai đoạn thử thách cam go. Sự thanh luyện phần khả giác khiến linh hồn được phong phú không hề có nghĩa là sau khi linh hồn chịu đau khổ rồi thì đáng được như thế. Đau khổ, khô khan chỉ là khía cạnh tiêu cực, là mặt sau của một thực tại phong phú đến nỗi linh hồn không thể chứa nổi, một luồng sáng diễm lệ đến nỗi chỉ nhìn qua là đủ khiến mắt đau nhức. Phải đọc chính bản văn để đoán ra được vị thánh vui mừng đến mức nào khi có thể nói với các linh hồn rằng họ phải lấy làm hạnh phúc biết bao khi được Thiên Chúa xét là đã xứng đáng chịu những nỗi đau khổ và âu lo của đêm dày. Thiên Chúa đã từng làm thế với các bạn hữu mà Ngài quí mến, chẳng hạn ông Môsê và ông Gióp. Riêng với trường hợp ông Gióp, ta có cảm tưởng vị thánh như đắc thắng khi mô tả nỗi cùng quẫn thể lý lẫn tinh thần của ông. Ngài mô tả như một tác giả hiện thực vùng Castilla thứ thiệt. "Chính trong tình huống ấy Thiên Chúa Tối Cao, Đấng nâng kẻ nghèo hèn từ nơi phẩn thổ, đã ngự xuống, ngỏ lời với ông mặt giáp mặt, bày tỏ cho ông những điều sâu xa cao cả trong sự khôn ngoan của Ngài, điều mà Ngài đã chẳng bao giờ thực hiện khi ông còn thịnh đạt” (1Đêm 12,3).

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)