Đêm Dày - Thánh Gioan Thánh Giá - Dẫn vào tác phẩm Đêm Dày (tiếp theo)

 

THÁNH GIOAN THÁNH GIÁ

TOÀN VĂN SƯU TẬP CÁC TÁC PHẨM

Tập 3

ĐÊM DÀY

+ Lucien Marie de Saint Joseph, OCD: DẪN VÀO TÁC PHẨM ĐÊM DÀY

II. ĐÊM TÂM LINH (tiếp theo)

Là nẻo độc nhất có thể dẫn linh hồn đến chỗ hiệp nhất với Thiên Chúa, đêm dày cốt yếu là một cuộc vượt qua, một cuộc khủng hoảng để tăng trưởng, hay đúng hơn một cuộc lột xác tất cả mọi quan năng bên trong. Giữa những khắc khoải của đêm dày, linh hồn ra khỏi “cách hiểu thấp kém của nó” và “lối yêu mến bạc nhược của nó ” (2Đêm 4,1), “lối cảm nghiệm Thiên Chúa còn nghèo nàn và thô thiển của nó” (2Đêm 4,1) . “Nhờ đêm tối và nhờ đã biến đổi được con người cũ như thế, mọi sức lực và xúc cảm của linh hồn giờ đây được canh tân ” (2Đêm 4,2).

Có lẽ tới đây chúng ta đang chạm đến tâm điểm học thuyết của thánh Gioan Thánh Giá. Trước ngài, chưa từng có ai đề cập một cách rõ ràng và mãnh liệt những điều mà ngài đang trao lại cho chúng ta ở đây. Tuy nhiên có một điều cốt yếu là không được xem đêm tâm linh như một giai đoạn thử thách mà ai quảng đại chấp nhận sẽ đáng được hưởng sự hiệp nhất trong tình yêu. Lối giải thích duy luân lý như thế tuy có đúng nhưng rất bất toàn.

Cũng cần tránh xa lối cắt nghĩa đêm tâm linh như một diễn biến thuần tuý thuộc lãnh vực trí năng, như thể đây là một cách thực hiện việc chiêm niệm mà chỉ những tâm hồn mạnh mẽ mới có thể thực hiện nổi! Thánh Gioan Thánh Giá rất xa lạ với những suy diễn kiểu đó và chắc hẳn ngài cũng chẳng bao giờ sống nổi trong một bầu khí như thế!

Đọc kỹ bản văn về đêm tâm linh, ta sẽ hiểu rằng không những hai cuộc thanh tẩy ấy — tâm lý và luân lý 一 đều cần thiết và thực hiện đồng thời với nhau mà chúng còn lồng vào nhau nữa. Cuộc thanh tẩy tâm lý được mô tả như là gốc rễ của cuộc thanh tẩy luân lý. Đều khiến linh hồn phải đau khổ - và do đó cho phép nó đáng được ơn hiệp nhất 一 chính là sự biến đổi trên bình diện tâm lý do đêm dày gây ra.

Ta có thể đoán ngay được lý do sâu xa của sự phong phú mà những khổ đau của đêm dày mang tới. Chắc hẳn mọi khổ đau mà người ta đón nhận với lòng quảng đại đều trở thành công trạng làm cho người ta được phong phú. Nhưng ở đây sự phong phú ấy lại đến từ chính nguồn mạch của đau khổ - dĩ nhiên lòng quảng đại vẫn có công trạng của nó. Bởi lẽ nguồn gốc những khốn khổ và kinh hoàng của đêm dày là một sự lật ngược, một sự cải tạo lại toàn thể hoạt động tâm lý, một sự lột xác vượt quá xa mọi khả năng bình thường và mang đến cho linh hồn những cách thức mới trong sự hiểu biết, mến yêu và nếm hưởng Thiên Chúa. Ngay trong nguyên nhân những khổ đau của đêm dày vẫn có một cái gì đó tích cực, mà chỉ thánh Gioan Thánh Giá mới lôi được ra ánh sáng công việc tích cực ấy và sự phong phú hóa nội tâm ấy.

Khi nói về công cuộc được thực hiện nơi linh hồn do “cái đêm dày đang che giấu những niềm hy vọng về ánh sáng ngày mới” (2Đêm 9), thánh nhân không những đã thực hiện được một khám phá văn chương diệu kỳ mà còn diễn tả được tư tưởng thâm sâu nhất của ngài về vấn đề này. Chỉ nguyên việc khám phá ra chân lý ấy để hỗ trợ đáng kể cho sự hiểu biết những con đường dẫn tới chỗ hiệp nhất với Thiên Chúa, đã đáng để cho người ta cống hiến cả một đời người.

Nguyên tác của Thánh GIOAN THÁNH GIÁ. Bản dịch của NGUYỄN UY NAM và Lm. TRĂNG THẬP TỰ.

(Còn tiếp)