Để Hiểu Đạo Chúa Hơn - Giáo hội hữu hình và vô hình - Từ tâm tình thờ phượng đến đời sống luân lý

ĐỂ HIỂU ĐẠO CHÚA HƠN

+ GIÁO HỘI HỮU HÌNH VÀ VÔ HÌNH

3. Từ tâm tình thờ phượng đến đời sống luân lý

Sinh hoạt của Kitô giáo cho thấy đó là sinh hoạt phụng vụ tôn giáo, nhưng là một sinh hoạt phụng vụ tôn giáo được hiểu theo nghĩa rộng và sâu xa, như tôi đã trình bày ở trước, chứ không phải chỉ là một mảng tách rời khỏi đời sống toàn diện. Như vậy, đời sống Kitô giáo, dưới khía cạnh luân lý, chẳng qua chỉ là những điều kiện chuẩn bị tâm hồn để sống một đời sống tôn giáo đích thực và đương nhiên là kết quả của một đời sống tôn giáo đích thực.

Trong ba năm rao giảng, Đức Giêsu Kitô có đề cập đến những vấn đề luân lý, từ trong đời sống cá nhân với những nhân đức, đến trong đời sống xã hội với những bổn phận làm người sống chung với nhau. Nhưng, xét cho cùng, những lời giảng dạy của Ngài về luân lý tuy là quan trọng, nhưng có thể nói là thứ yếu, theo nghĩa nó chỉ là những điều kiện chuẩn bị để đón nhận Nước Trời, và nó cũng là kết quả của việc tin vào Ngài, là dấu hiệu chứng tỏ rằng đời sống đức tin đó là đời sống đức tin thật và đã thấm nhuần toàn bộ cuộc sống của người tín hữu. Nội dung giáo lý của Ngài chú trọng vào tín lý, mà trong đó Ngài nói về chính Ngài, để nhân loại biết Ngài là ai, đến để làm gì, và như chúng ta đã thấy ở trên kia, Ngài đến để thực hiện chương trình cứu độ bằng cái chểt và sự sống lại của chính Ngài. Cuối cùng, chương trình sáng tạo và cứu độ của Thiên Chúa hoàn toàn bắt nguồn từ tình yêu của của Thiên Chúa, đi qua con đường tình yêu rồi kết thúc bằng cách trở lại nguồn mạch tình yêu.

Vậy, có thể tóm tắt nền luân lý Kitô giáo trong hai chữ TÌNH YÊU: Tình yêu giữa con người đối với Thiên Chúa và tình yêu giữa con người với nhau. Như chính Đức Chúa Giêsu Kitô đã nói, mọi điều luật đều thâu gồm vào hai điều mà thực ra là một, đó là mến Chúa và yêu người. Đôi khi chúng ta vẫn nghe nói đạo nào cũng như đạo nào, chẳng qua cũng chỉ là khuyến thiện trừng ác; quả thật, nếu chỉ hiểu tôn giáo như là một phương tiện để chỉ giúp con người có một đời sống luân lý mà thôi, thì nói như vậy là đúng, nhưng Kitô giáo không phải chỉ là một phương tiện nhằm giúp con người sống một đời sống luân lý, mà đời sống luân lý trong nhãn giới Kitô giáo - như tôi đã nói và thường nhắc lại - chỉ là điều kiện và kết quả của đời sống tôn giáo.

Trong lịch sử nhân loại không thiếu gì những nền đạo lý hết sức cao siêu, chẳng hạn như luân lý của Khổng giáo, luân lý của thuyết Platon, luân lý của phái Khắc kỷ [Stoïcien], luân lý của phái Pythagoricien...; tuy nhiên, người nào trong nhân loại này dám vỗ ngực tự xưng mình đã thực hiện đúng lời dạy của Khổng Tử ái nhân như ái thân...

Quả thực, nếu chỉ cần đạt đến một đời sống luân lý mà thôi thì có thể nói không cần đến những lời giảng dạy của Đức Giêsu Kitô làm gì, miễn sao theo cho được những lời giảng dạy của các bậc hiền triết Đông Tây kim cổ cũng đã là quá đủ, nhưng trên thực tế, có ai đã làm được như vậy đâu. Và muốn nói quá đi một chút, tôi có thể khẳng định rằng, đứng về phương diện luân lý thuần túy, nguyên tắc, luân lý của Phật giáo có một dạng nào đó cao hơn luân lý Kitô giáo, bởi vì Kitô giáo đương nhiên có bao hàm tình yêu thương đối với loài vật, đối với vũ trụ, nhưng chỉ nhấn mạnh, đề cao tình thương yêu giữa con người với nhau, trong khi Phật giáo còn dạy thương yêu bất cứ chúng sinh nào và phải giải thoát bất cứ chúng sinh nào, từ con sâu cái kiến, đều được biểu lộ trong giới răn cấm sát sinh. Do đó, trong phần trình bày về cái cổt lõi của luân lý Kitô giáo, tôi không đề cập đến chuyện đúng sai hoặc hơn thua giữa nền đạo đức luân lý Kitô giáo với các nền đạo đức luân lý khác, nhưng tôi chỉ muốn giúp các anh chị nắm bắt được tính chất độc đáo của nó mà thôi, chứ không có ý so sánh hơn thua. Các anh chị vui lòng nhớ cho điều quan trọng ấy.

(Còn tiếp)

- "Để Hiểu Đạo Chúa Hơn" - Thế Tâm Nguyễn Khắc Dương.