Để Hiểu Đạo Chúa Hơn - Giáo hội hữu hình và vô hình - Từ tâm tình thờ phượng đến đời sống luân lý (tiếp theo)

 

ĐỂ HIỂU ĐẠO CHÚA HƠN

+ GIÁO HỘI HỮU HÌNH VÀ VÔ HÌNH

3. Từ tâm tình thờ phượng đến đời sống luân lý (tiếp theo)

Ý tưởng về tình yêu trong Kitô giáo là, như đã được thể hiện nơi một vài vị thánh, khi tiếp xúc với bất cứ người nào, với một hữu thể nào, thì hầu như quên đi tất cả và trong vũ trụ này chỉ có một mình hữu thể ấy mà thôi. Thái độ đó gần như thái độ của một người yêu đối với một người yêu. Do đó, trước thái độ như vậy, ai cũng có cảm tưởng như mình được yêu một cách độc đáo, duy nhất và có thể nói là trên hết. Tình yêu dưới dạng đó phần nào phản chiếu tình yêu nơi Thiên Chúa, vì thế mà có tính cách tuyệt đối và thường cũng đưa đến thái độ thờ phượng và hy sinh như trong tiếng Pháp, đôi khi yêu nhau người ta nói với người mình yêu, "Je t'adore" (anh yêu em), anh tôn thờ em hoặc ngược lại.

Từ đó, người được yêu có cảm tưởng như mình được tôn lên địa vị tuyệt đối, kết quả là người yêu có thể đi đến chỗ hy sinh hoàn toàn bản thân cho người mình yêu. Đúng là như Đức Giêsu Kitô đã nói: "Không có tình yêu nào cao cả hơn tình yêu của người đã hy sinh tính mạng vì bạn hữu của mình" (Ga 15,13). Tình yêu ấy phát xuất từ một hữu thể có chủ thể tính, có ngã vị tính, có tự do tính gửi đến một hữu thể cũng có chủ thể tính, có ngã vị tính, có tự do tính trong một tương quan liên ngã vị. Xin lỗi các anh chị, các anh chị cho phép tôi dùng tiếng Pháp để nói tình yêu đó là một "relation interpersonnelle" (mối quan hệ với nhau), giữa một "personne" (người) với một "personne", cả hai "personne" đó đều duy nhất, độc đáo vô tiền khoáng hậu, nói tóm lại theo tiếng chuyên môn, là giữa hai nhân vị, hoặc giữa hai ngã vị, mà chỉ vì đó là một ngã vị, một "personne", chứ không phải một sự vật, không phải "une chose" (một điều).

Nhà triết học Pascal có nói rằng khi anh yêu tôi vì đức tính này, đức tính nọ, thì chẳng qua anh trân trọng những đức tính đó mà thôi chứ không phải anh yêu tôi như tôi là tôi. Thực ra, đó không phải là tình yêu mà là ưa thích một sự vật có phẩm tính này phẩm tính kia. Vì thế, không ai nói yêu một quả cam, nhưng đi ra chợ, chọn cam thì chọn bất cứ quả cam nào có đủ những đặc tính mà mình muốn, nghĩa là thơm, ngon, ngọt, v.v... và nếu có tiền thì, khi thấy một quả cam nào có nhiều đặc tính ấy hơn, người ta sẵn sàng bỏ quả cam đã lựa mua trước đó để mua quả cam vừa ý nhất ấy.

Trái lại, trong tình yêu, mà biểu hiện cụ thể nhất ở trần gian này là tình yêu trai gái, thiếu gì lúc chúng ta nghe thấy lời phẩm bình của thiên hạ về những mối tình nam nữ, chẳng hạn anh chàng kia, thiếu gì con gái, lại đi yêu cô ta, hoặc ngược lại... Xin thưa, việc đó giống như Pascal đã nói, trái tim có những lý lẽ mà lý trí không thể hiểu được. Thực ra, căn bản của tình yêu là trân trọng một ngã vị duy nhất nào đó, chỉ vì đó là một ngã vị. Đương nhiên thoạt đầu có thể yêu người này, yêu người nọ, đặc tính này, đặc tính kia, nhưng nếu chỉ yêu đặc tính của người ấy thì chưa phải là tình yêu thật, bởi vì chúng ta biết đối với con người, trong cuộc sống trải qua hàng chục năm, những đặc tính kia có thể phai nhạt, suy giảm và có thể mất hẳn. Còn tình yêu chân thật, cho dù những đặc tính khơi mào cho tình yêu đó có phai mờ, có mất đi, thì tình yêu vẫn còn nguyên vẹn. Một hình ảnh có thể giúp ta hiểu, đó là tình mẹ thương con, thương con vì con là con, chứ đâu phải vì con đẹp, con khôn, con giàu, con mạnh. Thật vậy, chúng ta thấy có những bà mẹ, đối với những đức con không may bị tật nguyền từ lúc lọt lòng, tình thương yêu lại càng dào dạt, và khi đứa con đó chẳng may mất đi, người mẹ sẽ đau đớn tiếc nuối như đối với bất cứ đứa con lành lặn nào khác. Tình yêu như thế nơi con người, theo cái nhìn của Kitô giáo, chính là dấu chỉ của tình yêu Thiên Chúa nơi tâm hồn Ngài đối với bất cứ con người nào.

(Còn tiếp)

- "Để Hiểu Đạo Chúa Hơn" - Thế Tâm Nguyễn Khắc Dương.