Để Hiểu Đạo Chúa Hơn - Giáo hội hữu hình và vô hình (tiếp theo)

 

ĐỂ HIỂU ĐẠO CHÚA HƠN

+ GIÁO HỘI HỮU HÌNH VÀ VÔ HÌNH (tiếp theo)

Còn hôm nay, sở dĩ tôi trình bày về cái nhìn tiêu cực như vừa nói ở trên, của những người không có thiện cảm với phong trào truyền giáo, không phải vì tôi cho cái nhìn như vậy là đúng, nhưng tôi cũng không cho cái nhìn đó là hoàn toàn sai. Tôi chỉ đưa cái nhìn đó ra để làm như khởi điểm, như một cái mà tiếng Pháp gọi là hypothèse de travail, để từ đó có một vài suy nghĩ mà tôi xin phép được trình bày với các bạn như sau đây: Hypothèse de travail, mà tôi tạm dịch là giả thiết làm việc hoặc là tiền đề làm việc. Gọi là hypothèse de travail, tức là giả thiết để làm việc, nhưng thật ra không phải một hypothèse, vì giả thiết thì có kèm theo hy vọng được kiểm chứng và xác minh giả thiết là đúng; vì thế, đối với tôi, cái nhìn tiêu cực như đã nói ở trên không phải là một hypothèse, nhưng là một supposition, tức là một giả sử như vậy thôi, chứ không để kiểm chứng xem sau này là đúng hay sai, nhưng giả sử cái xấu nhất, để từ cái xấu nhất mà tiến lên để xem thử nó như thế nào, gần giống như giả sử một tà thần trong phương pháp của Descartes (1596 - 1650), bởi vì Descartes cho rằng không có tà thần, nhưng ông giả sử nếu có tà thần đi nữa, thì trí tuệ con người cũng đạt được chân lý; vì thế, khi mượn cái nhìn tiêu cực để làm giả sử chứ không để làm giả thiết, tôi sẽ không đi đến chỗ kiểm chứng xem cái nhìn tiêu cực đó đúng hay sai, và cũng không để ý đến vấn đề giả thiết đó đúng hay sai, nhưng chỉ giả sử như vậy để từ đó mà tiến tới, để xem ví dụ như có giả sử như vậy, thì ta có thể đi đến kết quả nào; sở dĩ lấy cái giả sử dở nhất, thì trước tiên là để đi đến chỗ này: xấu nhất mà còn đạt được như vậy, mà chắc rằng, hy vọng rằng thực tế không phải xấu nhất như thế, thì tất nhiên kết quả có phần nào khả quan. Giáo hội Công giáo thời đó tổ chức cao trào truyền giáo, mục đích là gì, nếu không phải là để thực hiện lời di chúc của Thầy chí thánh, đem Tin vui đi khắp nơi, đến tận chân trời cuối biển. Và một tôn giáo, như tôi đã nói ở trên, không phải tìm giải thoát cá nhân ở một thế giới mông lung nào, nhưng cắm sâu vào lòng thế gian đầy tội lỗi, đầy ô trọc, đầy lợn cợn này cùng với tất cả những nhầy nhụa do sự dữ gieo rắc này, và có thể nói như là vọc tay vào bùn đen, ẵm vào lòng để cố gắng nâng lên trong mức độ tối đa có thể, thì dù được gợi hứng từ một Đấng toàn năng chăng nữa, cũng vẫn phải chiều theo những quy luật tự nhiên, xã hội về tất cả mọi mặt.

Chúng ta ai cũng biết phong trào thực dân, đế quốc là hậu quả tất yếu của chế độ tư bản. Cái tất yếu ấy, nếu có một vị Thiên Chúa toàn năng mà xưa nay chỉ can thiệp một cách gián tiếp vào lịch sử, không làm phép lạ lẫy lừng trừ một lần, đó là vượt qua Biển Đỏ, thì Ngài không ngăn cản cái tất yếu lịch sử đó, và giả như cái tất yếu lịch sử đó có xấu xa như một cơn bão táp, một cơn hồng thủy, thì nếu loan báo Tin vui như là đưa một bức thư tình của Thiên Chúa đến cho mọi dân tộc, mọi giống nòi, thì Thiên Chúa cũng dùng cơn bão táp đó, cơn hồng thủy đó để đưa bức thư tình ấy đến tận tay người mà Ngài muốn gửi đến. Và một khi lá thư tình đến tay người nhận, bấy giờ cơn bão táp sẽ ngừng, dòng hồng thủy sẽ lui và chỉ còn lại lá thư tình trong tay người nhận. Nhắc lại hình ảnh bão táp, hồng thủy với lá thư tình là dựa trên cái mà tôi gọi là giả thiết xấu nhất, chứ ở đây tôi không trình bày những suy nghĩ của tôi về giá trị chân thực của các phong trào truyền giáo mà, về mặt hiện tượng, đã song hành với giai đoạn tư bản phát triển thành đế quốc, thực dân. Việc tôi làm với các bạn hôm nay là để cùng nhau xem coi lá thư tình ấy chứa đựng những gì, giá trị nó như thế nào, chứ không phải tìm hiểu, phê phán, thẩm lượng về những sự kiện đã đưa lá thư tình đó đến với dân tộc Việt Nam ta nói riêng, và các nước đã bị ách thống trị của phong trào đế quốc thực dân phát nguồn từ các nước tư bản Âu Tây nói chung. Tôi dùng một hình ảnh là khi đạo quân viễn chinh cuối cùng rời khỏi Việt Nam này là khi cơn bão táp ngừng lại, cơn hồng thủy rút lui, bản thư tình còn lại là bức thư chung của Hội đồng Giám mục Viêt Nam năm 1980, gửi đến các giáo hữu. Bức thư chung được viết tại thủ đô Hà Nội, đã được Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đã được Ban Tôn giáo Chính phủ thông qua và đồng ý. Bức thư chung ấy có thể tóm tắt trong một câu ngắn gọn: Sống Phúc Âm trong lòng dân tộc, và đã mang lại một số kết quả tích cực mà các báo, từ báo Công giáo và Dân tộc, Công giáo Việt Nam cho đến báo Nhân Dân đều ghi nhận. Đương nhiên những kết quả tích cực ấy chưa phải là do nặng tình yêu Chúa, nhưng nặng tình dân tộc của những con người quyết tâm quay lưng lại với dĩ vãng, nhìn hiện tại, hướng về tương lai.

(Còn tiếp)

- "Để Hiểu Đạo Chúa Hơn" - Thế Tâm Nguyễn Khắc Dương.